به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر ، آیت الله رئیسی رئیس قوه قضاییه طی سخنانی در همایش بزرگداشت قوه قضاییه با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای بزرگوار هفتم تیر، آیت الله شهید دکتر بهشتی و ۷۲ تن از یاران انقلاب اسلامی اظهار کرد: خدمات ارزشمند تمام اشخاصی را که طی تاریخ ۴۰ ساله انقلاب اسلامی برای ارتقای جایگاه دستگاه قضایی تلاش کردند را ارج مینهیم و گرامی میداریم یاد حضرات آیات بهشتی، موسوی اردبیلی و هاشمی شاهرودی را و تقدیر میکنیم از زحماتی که حضرات آیات یزدی و لاریجانی برای ارتقای دستگاه قضایی متقبل شدند.
وی گفت: امیدواریم همه قضات و همکاران ما در دستگاه قضایی که در این ۴۰ سال با اخلاص خدمت کردند، آنهایی که در قید حیات نیستند خداوند آنها را بر سر سفره احسان امیر المومنین علی (ع) مهمان کند و آنهایی که در قید حیات هستند نیز، خداوند بر عزتشان بیفزاید.
رئیس دستگاه قضا با اشاره به تلاشها و زحمات قضات و حقوقدانانی که طی این ۴۰ سال در بخشهای مختلف بر ایجاد دادگستری مبتنی بر فقه و حقوق اسلامی تمرکز کردهاند، گفت: تمام تلاشهایی که بخشی از آنها در گزارش سالانه قرائت شده توسط وزیر دادگستری مندرج بود، مرهون اخلاص و زحمات همه همکاران ما در دستگاه قضایی میباشد؛ لیکن با تمام تلاشهایی که تاکنون صورت گرفته به منظور ایجاد تحول در دادگستری مطابق با حرکت در گام دوم انقلاب نیاز به تلاش و همکاری بیشتر همه قضات و صاحبنظران و دلسوزان است.
آیت الله رئیسی بیان داشت: برای ایجاد تحول در دستگاه قضایی تمام اجزای سازمان قضایی کشور باید نقش آفرینی کنند؛ نباید تصور کنیم که با نامه نگاری یا ابلاغ دستورالعمل و یا سخنرانی، تحول ایجاد میشود؛ بلکه تحول نیازمند آن است که در اتاقهای اندیشه ورز، فکر و اندیشه تولید شود و در قالب برنامههای اجرایی ابلاغ شود و به برنامههایی اجرایی تبدیل گردد.
وی افزود: اگر همه اجزای سازمان بزرگ قضایی کشور، نقش ایفا نکنند آن تحولی که در حکم مقام معظم رهبری بر روی آن تأکید شده است، اتفاق نمیافتد.
رئیس دستگاه قضا با اشاره به ضرورت مشارکت همگان از جمله افراد خارج از قوه قضاییه برای ایجاد تحول در دستگاه قضایی، گفت: ما به ایجاد تحول در دستگاه قضایی نیاز داریم و برای تحقق این امر حضور همه دست اندرکاران از جمله اشخاصی که در خارج از قوه قضاییه حضور دارند، نیاز است.
آیت الله رئیسی بیان داشت: مراکز علمی و حوزوی و دانشگاهی و فرهیختگان حوزه تحقیق و پژوهش نیز باید برای ایجاد تحول قضایی به قوه قضاییه کمک کنند و همگام با دستگاه قضایی حرکت کنند. ما اعتقاد داریم که ارتباط بین حوزه و دانشگاه با دستگاه قضایی باید یک ارتباط معنا دار و قوی باشد.
وی با اشاره به پیچیدگیهایی که در برخی از پروندههایی قضایی وجود دارد گفت: در زمان بزرگانی، چون صاحب جواهر و شیخ انصاری، فقه حکومت نمیکرد؛ اما امروز در جامعه اسلامی ما فقه حکومت میکند؛ از این رو بسیاری از سوالات در حوزههای مختلف اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و هنری مطرح است و حوزهها و مجامع علمی ما قادر به پاسخگویی به این سوالات هستند.
رئیس دستگاه قضا اظهار داشت: باید با اجتهاد و ابتناء به فقهِ جواهری پاسخ این سوالات را به مراکز اجرایی و نیازمند به پاسخ، ارائه کرد.
رئیس قوه قضاییه ادامه داد: امروز در بخش آموزش قوه قضاییه، سئوالات زیادی وجود دارد که قضات درباره پروندهها مطرح کرده و این شئونات علیرغم اینکه اصولش وجود دارد، باید روی فروع آن کار اجتهادی شود و پاسخ سئوالات را بیابند.
آیت الله رئیسی با خطاب به بزرگان حوزوی و علمی و پژوهشی و تحقیقی اظهار کرد: معنای این سخن آن است که دستگاه قضایی یک دستگاه پویا و زنده است و در حوزه علم و دانش همواره باید با حوزه و دانشگاه ارتباط مستقیم داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: به هیچ عنوان نباید دستگاه قضایی رابطه خود را با محافل علمی، تحقیقی و پژوهشی و اجتهادی قطع کند و همواره نسبت به یک دادگاه و یک قاضی یا نسبت به خود عدلیه و دادگستری این ارتباط باید همواره برقرار باشد.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: بجز نیروی انسانی کارآمد ملای مهذبی است که باید محافل علمی تامین کننده آنها برای دستگاه قضایی باشد. این بجز ارتباطات تعریف شدهای است که دستگاه قضایی باید با حضرات و مراجع بزرگوار با مسئولین عالی و میانی داشته باشد. اینها ارتباطاتی است که به صورت عمیق همیشه باید در مجموعهای که سر و کار آن با علم و دانش و آخرین یافتههای علمی و پژوهشی در این حوزه است، باید همواره برقرار باشد که این خود یکی از موضوعات مهم در ارتباط با تحول است.
آیت الله رئیسی تصریح کرد: در اسلام درباره حدود، قصاص و تعزیرات باید و نبایدهایی وجود دارد. این سئوالی است که نه فقط در نظام حقوقی بلکه در تمام نظامات دیگر هم مطرح است که آیا در اسلام ما تنها احکام را داریم و یا علاوه بر احکام، نظاماتی نیز وجود دارد؟ یعنی ما در حقوق و فقه باید و نباید و تکالیفی داریم؛ آیا بجز اینها نظام اختصاصی و نظام حقوقی هم در اسلام وجود دارد یا باید ما احکام را از فقه بگیریم، اما نظم بخشی به این احکام را باید از جای دیگر بگیریم؟ این سئوال مهمی است. وجود نظام حقوقی، نظام سیاسی، نظام اجتماعی، نظام اقتصادی در اسلام وابسته به احکامی است که فقه این احکام را به ما میآموزد.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: از دبیرخانه الگوی اسلامی پیشرفت تماس گرفتند و آنها کارهای مقدماتی را انجام دادهاند؛ اما لازم است این کار توسط افراد مجرب در دستگاه قضایی و دانش آموختگان حوزه و دانشگاه کامل شود و یک نظام حقوقی که هم محتوای آن متعلق به قضای اسلامی باشد و هم قالب و شکل اجرایی و هم سازوکار علمی آن برآمده از شریعت باشد، شکل گیرد.
وی ادامه داد: در گام دوم این کار یک کار ضروری است و ما از همه همکاران در بخشهای قضایی از صاحبنظران و صاحبان خرد و اندیشه میخواهیم که این قضیه را به عنوان یک موضوع مهم مورد توجه قرار دهند که اگرچه در انجام آن عجلهای نیست و نباید کار شتابزده کرد، اما نباید خیلی مماطله هم کرد. ضرورت دارد که این اقدام به عنوان یک سند تحولی در این دوره انشاءالله شکل و جهت گیرد.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: محورهای اصلی در ارتباط با تحول در دو جلسه قبل که در خدمت روسای کل دادگستری و دادستانهای مراکز استانها و مسئولان عالی قضایی بودم؛ مطرح شد و مبانی این تحول ابتدا باید با یک شناخت از وضعیت دستگاه قضایی همراه باشد. میدانیم در اصول مدیریت اولین گام شناخت وضع موجود است و باید ببینیم چه داریم. ما در ٤٠ سال گذشته گامهایی برداشتهایم و باید شناختی از وضعیت موجود داشته باشیم و ببینیم همه بخشها در قوه قضاییه در کجا قرار دارند و وضع مطلوب را ترسیم کنیم و تفاوت بین وضع موجود و مطلوب را بیابیم، نقشه راه نزدیک کردن وضعیت موجود با وضعیت مطلوب باید ترسیم شود. بایدهایی هست که در حوزه مدیریت عالی، مدیریت میانی و مجموعه سازمان و همه بخشها تکلیف میکند که چگونه باید در این رابطه گام برداریم.
وی تصریح کرد: مشکل اساسی ما در دستگاه قضایی و به عنوان یکی از چالشها و به تعبیر برخی یکی از ابرچالش مسالهای است که آقای وزیر اشاره کرد. این افزایش هایی که ما در ورودی پرونده به دستگاه قضایی داریم و این افزایش، نیاز به افزایش قاضی، کارمند، ابزار کار و ساختمان و افزایش همه چیز را به دنبال خود دارد و همواره باید به دنبال رفع این مشکلها باشیم. نسبت به نیروی انسانی کارآمد و ابزار و تجهیزات کار، حد یقف این قضیه کجاست؟ این موضوع بسیار مهمی است.
آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: آیا سرنوشت محتوم دستگاه قضایی این است که شاهد این میزان افزایش باشیم و یا اینکه می شود ساز و کار و تدابیری اتخاذ کرد که این وضعیت مدیریت شود و شاهد این شرایط نباشیم.
وی افزود: ما به نگاه دوم معتقدیم که این امر سرنوشت محتوم و محکوم ما نیست و حتما میطلبد که تمامی دستگاهها در کشور، عزیزانمان در حوزه های اجرایی و قانونگذاری برای کاهش ورودی پروندهها به دستگاه قضایی اندیشه کنند. این کار با همکاری مجلس شورای اسلامی آغاز شده و میطلبد در دولت نیز نسبت به تصمیم سازیها و تصمیم گیریها تحولی صورت گیرد که ما شاهد کاهش ورودی پرونده به دادگستری و عدلیه باشیم.
رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد: در این مورد هم گام هایی آغاز شده و انشاءالله باید این گامها تکمیل شود. در هر صورت موضوع کاهش ورودی مساله بسیار مهمی است.
وی ادامه داد: مسالهای که امروز موجب گلهمندی است، این است که در برخی از رسیدگیها اطاله دادرسی هست و نه در همه رسیدگی ها؛ چراکه در همه رسیدگیها اینطور نیست. در شهرستان ها، در مراکز استان ها، در بخش های مرکزی ما شاهد اطاله دادرسی نیستیم؛ ولی در برخی حوزهها مشکل اطاله دادرسی داریم. حتما این مشکل باید با همکاری همکاران قضایی حل شود.
آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: من امروز آماری گرفتم از دادگاههای تجدیدنظر. در دادگاه های تجدید نظر بطور خاص در سه استان ما با مشکل مواجهیم: استان تهران، استان مازندران و استان اصفهان. بیشترین پروندههای مطروحه در دادگاههای تجدید نظر و اطاله دادرسی در این استانهاست.
رئیس قوه قضاییه افزود: البته این، هم به دلیل کثرت ورودی این بخش هاست و هم به دلیل کمبود نیروی انسانی کارآمد که این دو علت اساسی است و این سه استان مشکل بیشتر است. من از روسای کل هر سه استان و مسئولان قضایی آنجا خواهش کردم که با خود همکاران قضایی که بهترین گرهگشا در این قضیه هستند، صحبت کنند تا برای رفع این مشکل تا حد امکان همت کنند. این کار در دیوان عالی و دیوان عدالت و بخش های دیگر انجام شده و همکاران همت کردهاند و در اینجا هم همت دارند؛ اما کارهایی هم باید از جانب ما به عنوان مدیریت صورت گیرد که آن موضوع کمبود نیروی انسانی است و برخی از بخشها را انشاءالله خود دوستان دنبال خواهند کرد که ما این وضعیت را در این استانها عادی کنیم.
وی تصریح کرد: این به معنای این نیست که ما در جاهای دیگر مشکلی نداریم؛ اما آن بخشی که الان بسیار نگران کننده است، همین است وگرنه در بخش های دیگر نیز انشاءالله دوستان باید همت و عنایت کنند که این اتفاق بیفتد.
آیت الله رئیسی تصریح کرد: موضوع اتقان احکام از موضوعات مهم و قابل توجه است. امروز ما شاهدیم احکامی صادر می شود که گاهی کمیت آن به میزان کمیت یک کتاب است. یعنی حکمی نسبت به یک پرونده هست که به قدری قاضی محترم قلم زده و ابعاد مختلف را مطرح کرده، که حجم آن به اندازه یک کتاب شده است. قاضی، مهندسی اجرای قانون را عهده دارد. چون در دانشگاه و حوزه عزیزان طلاب و دانش آموختگان حوزه و دانشگاه قانون تجارت، قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین را می خوانند و مبانی و اصول فقه را می بینند، موقع رسیدگی به پرونده همه این قوانین به کارشان می آید. یعنی در رسیدگی به یک پرونده همه آموخته های یک دانش آموخته حوزه یا دانشگاه به کار می آید. گاهی در یک حکم از تمامی مبانی و اصول فقه و مبانی قانونی سخن به میان میآید و این یعنی حکم دارای همه ابعاد است.
وی گفت: اینکه حکم می تواند منشاء بحث در محافل تحصیلات تکمیلی در دانشگاه و حوزه باشد، بخاطر این است که حکم حاوی همه این نکات و دقت نظرهاست؛ لذا در حوزه آموزش و بخش های ابتدایی که قاضی محترم می خواهد وارد عرصه قضا شود، باید مراحل مختلف آموزشی مورد توجه قرار گیرد.
رئیس دستگاه قضا ادامه داد: در دستگاه قضایی محور، قاضی است. همه بخشها باید با محوریت قاضی عمل کنند و همه اقدامات باید حول این باشد که قاضی قضاوت عادلانه و اجرای حق و عدل کند. تمامی حوزه های استحفاظی در خدمت قاضی هستند. من می خواهم بگویم حتی بخش های اجرایی قوه هم انشاءالله در این گام دوم تلاش کنند. نمی خواهم این کار یک شبه انجام شود؛ اما آقایان روسای کل، مدیران محترم و آن دسته از قضاتی که در بخش های ستادی مشغولند و به دلیل ضرورت تلاش میکنند، بیایند در میدان قضا فعالیت کنند. فناوری اطلاعات امری لازم، کار مربوط به راهبردها کاری لازم، موضوع منابع انسانی کاری لازم و همه این بخشها جزءِ موارد لازم است؛ اما آیا این هم لازم است که شخصیتی که این کار را دنبال می کند، قاضی باشد؟ بله اگر ما وفور قاضی داشته باشیم، ایرادی ندارد؛ اما در صورتی که ما کمبود قاضی مجرب داریم، چرا قضاتی را که باید در میدان قضا عمل کنند و جزءِ بهترینها هستند، ببریم در کارهای ستادی و اجرایی؟ ضمن اینکه ما می دانیم این کارها با توجه به نیاز انجام شده؛ اما در تمامی بخش های ستادی باید قضات محترمی که مشغولند بیایند در کار قضایی فعالیت کنند.
وی خاطرنشان کرد: اینکه رئیس کل دادگستری، رئیس شعبه اول است یا رئیس دیوان عالی کشور رئیس شعبه اول است، دلیلش چیست؟ این کار فلسفه داشته و فلسفه آن این است که اگرچه کار مدیریتی یک کار مهم است، اما نباید عالیترین مقامات قضایی در کشور از کار قضایی جدا شوند؛ چون اهمیت کار قضایی در دستگاه قضایی مباشرت و مبادرت به امر قضاست علی الدوام و لاینقطع. نظر ما این است که همه آقایانی که در بخش های ستادی هستند، در میدان کار قضا بیایند و به مرور زمان جایگزین شوند. در بخش های ستادی بحمدالله نیروی انسانی کارآمد ملای مهذب کم نیست که بتوانند کارهای ستادی را تصدی کنند.
آیت الله رئیسی تصریح کرد ما هم کمک می کنیم که انشاءالله این کار اتفاق بیفتد و به نظر من از ضرورت هایی است که انشاءالله حتما باید انجام شود و در گام بعدی هم خواهیم گفت که در بخش ستادی فعلا به میزان ١٠ درصد- که بعدا ممکن است افزایش دهیم- از نیروهای کارآمد به صف بیایند و در کلان قوه قضاییه این اتفاق باید بیفتد و در استانها نیز باید اتفاق بیفتد. فعلا حداقل ١٠ درصد از کل نیروهایی که ستادنشین هستند، از نیروهای کارآمد ستادی بیایند در میدان و به بخش های صف قوه قضاییه کمک کنند. ما در بخش صف مشکل داریم. اینکه می گوییم قاضی محور است، باید عمل کنیم و همه مسئولان در دستگاه قضایی به قضایشان و قضاوتشان و مبادرت و مباشرتشان نسبت به رسیدگی به پروندهها شناخته شوند.
آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: در حال پیگیری هستیم که جذب آن افرادی که کار آزمونشان انجام شده، کارهای جذبشان انجام شود. کار تا حدی با کندی مواجه است ولی با پیگیریهایی که معاونت منابع انسانی، هم معاونت راهبردی، معاونت اول انجام داده، کار آغاز میشود؛ اما اینکه همه را جذب کنیم طبیعتا مقداری زمان میبرد و ما حتما دغدغه مان این است که جذب را آغاز کنیم و حتما آغاز میکنیم.
آیتالله رئیسی با تاکید بر اهمیت ارتقاء سلامت در دستگاه قضایی و اداری کشور گفت: این موضوع همکاری همه همکاران را میطلبد، در این میان مدیریتها، حفاظت، بازرسی و دادسرای انتظای نقش دارند، اما تک تک همکاران خودشان را موظف کنند و نظارت لازم را داشته باشند و هیچ کاستی را در دستگاه قضایی برنتابند.
رئیس قوه قضاییه ادامه داد: همکاران قضایی که با نشاطترین و بهترین وقت و عمر خود را در دستگاه قضایی میگذرانند، باید آنجا را خانه دوم یا اول خود تلقی کنند. زیبنده نیست که در دستگاهی که قضات متدین، پرکار، مخلص و پرتلاش وجود دارند، یک یا چند ناپاکی چهره این دستگاه را در اذهان ناپاک جلوه دهد و در گفت و شنودها این نقطه سیاه را بزرگنمایی کنند و یا این نقطه در صفحه سفید خودنمایی کند؛ لذا به هیچ عنوان نباید اجازه داد چند نقطه این صفحه نورانی و سفید را تاریک کند. این موضوع به اراده و حضور همکاران بستگی دارد. انشاءالله این اراده وجود دارد و ما بتوانیم سلامت را در دستگاه قضایی تضمین کنیم و ارتقاء دهیم و سلامت اداری را در ادارات و سازمانهای کشور دنبال کنیم.
وی با تاکید بر اینکه سلامت میتواند اعتمادساز باشد، گفت: سرمایه اجتماعی مسئله مهمی است برای نظام، کشور و دستگاه قضایی. مردم، خواست مردم، قضاوت مردم، رفع مشکلات و گرهگشایی از کار مردم، نگاه مثبت مردم، رضایت، اعتماد و افزایش اعتماد عمومی مردم امر بسیار مهمی است و شعاری نیست. امام (ره) حقیقتا مردم را باور داشتند و مقام معظم رهبری نیز حقیقتا مردم را باور دارند؛ لذا خدمتگزاران جامعه اسلامی باید مردم را باور داشته باشند؛ چرا که سرمایه اجتماعی برای ما مهم است.
آیتالله رئیسی گفت: هر سال که خدمت مقام معظم رهبری میرسیدیم، ایشان بعد از گزارشات در قالبهای مختلف از مسئولین سوال میکردند خروجی چیست؟ نگاه مردم چیست؟ بنابراین بازسازی اعتماد عمومی اهمیت بسزایی دارد و افزایش سرمایه اجتماعی از موضوعات مورد تحول است. گزارش دادن یک نفر به عنوان سخنگو و یک مدیر کل در استان کارساز نیست؛ سرمایه اجتماعی باید یک جریان علی الدوام باشد.
رئیس قوه قضاییه با اشاره به اینکه سرمایه اجتماعی در سبد نظام است عنوان کرد: در تمام نظامات گاهی کشورها بر پول و سلاح و ارتباطات سیاسی بین ابرقدرتها و کشورهای دیگر متکی هستند؛ این در حالی است که مهمترین مولفه قدرت در کشور ما مردم متدین هستند.
وی گفت: کار یک قاضی در یک بخش میتواند برای نظام سرمایه ساز باشد و از طرفی خدای ناکرده بی توجهی میتواند سرمایه نظام را بکاهد.
آیتالله رئیسی در بخش دیگری از سخنانش به چابکسازی بخشهای ستادی در قوه قضاییه اشاره کرد و گفت: این موضوع در دستور کار است و دنبال اجرایی شدن آن هستیم.
رئیس قوه قضاییه تاکید کرد: اعتقاد و باور ما عمیقا این است که بزرگانی در طول تاریخ در دستگاه قضایی مخلصانه کار و تلاش کردند. شش یا هفت ماه بیشتر از مسئولیتم در دادستانی کرج نگذشته بود که خدمت شهید بزرگوار آیتالله قدوسی رفتم و مسائلی را بازگو کردم و گفتم اگر اجازه بفرمایید به قم بروم. آیت الله قدوسی گفت: بنده هم چند روز پیش نزد امام (ره) رفتم و گفتم اجازه بفرمایید به مدرسه حقانی بروم و کار را ادامه دهم؛ امام در پاسخ فرمودند: من کجا بروم. بنده با شنیدن این صبحت شهید قدوسی به کرج بازگشتم و به مسئولیت خود پرداختم.
وی تصریح کرد: ما ظرفیتهای بسیاری در کشور داریم و در مواردی که از این ظرفیتها استفاده کردیم، آثارش را دیدهایم. اقتدار کشورمان در بستر مذاکره و تسلیم اتفاق نمیافتد؛ بلکه اقتدار ما در بستر مقاومت است. با اقتداری که در منطقه از عزیزان سپاه پاسداران دیدیم، توانایی، کارآمدی دفاعی و حضور جمهوری اسلامی در منطقه و جهان ارتقاء پیدا کرد و امروز شاهد این موضوع هستیم؛ چرا که در این حوزه به منویات رهبری انقلاب اسلامی عمل کردیم و آثار آن را دیدیم.
آیتالله رئیسی اضافه کرد: مقاومت میتواند دشمن را به عقبنشینی وادار کند و امروز مقاومت و ایستادگی ملت ایران در عرصه بینالمللی جواب میدهد.
رئیس قوه قضاییه اظهار کرد: اگر به ظرفیتهای عظیم نیروی انسانی در کشور اعتنا و اعتماد شود، میتوانیم در حوزه اقتصادی از این وضعیت و شرایط دشمنساخته به خوبی و به نیکی بیرون رویم و از آن عبور کنیم.
وی با بیان اینکه نظرخواهی که معاونت راهبردی از استانها کرده را دیدهام، گفت: آیا امروز با وجود مشکلاتی که در دستگاه قضایی شاهد هستیم، میشود از این شرایط به شرایط بهتری نائل شد؟ پاسخ این است که حتما میشود. ما در حوزه قضایی قضات توانمند، نیروهای فکری و اجرایی کارآمدی داریم؛ لذا با همه کمبودها که به خاطر دشمنی دشمنان وجود دارد، همکاران باید یک گام اثربخش آینده ساز در جهت تحقق قضای تراز امیرالمومنین (ع) و انقلاب اسلامی بردارند.
آیتالله رئیسی افزود: انشاءالله آنچه که بعد از چهل سال دستگاه قضایی میتواند آن را در درون خود رقم بزند، رخ دهد و عمیقا معتقدم در دستگاه قضایی امکان یک اتفاق متفاوت به دست توانمند شما مدیران و همکاران در سراسر کشور و چهرههای اثرگذار وجود دارد.