پایگاه اطلاع رسانی حقوق بشر- کمیسیون مقام زن )CSW( یکی از اولین نهادهایی است که به وسیله شورای اقتصادی، اجتماعی ملل متحد (اکوسوک) از سال 1946 تشکیل شده و تاکنون مهمترین رکن سازمان ملل برای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مورد ارتقای حقوق بشر زنان بوده است.
این نهاد در خصوص اینکه موضوعات مربوط به زنان در کانون توجه آژانس‌های تخصصی ملل متحد قرار گیرد، نقش اساسی ایفا می‌کند و در موارد ضروری می‌تواند برای جلوگیری یا کاهش نقض حقوق زنان اقدام بین‌المللی فوری انجام دهد. به عبارتی کمیسیون مقام زن، مدافع جهانی دستیابی زنان به حقوق واقعی خود قلمداد می‌شود و در طی سالهای اخیر، کمیسیون در موضوعاتی نظیر مشارکت سیاسی زنان و نقش آنها در اقتصاد، محیط زیست و توسعه، فعالیت داشته است.
کمیسیون از ۵4 کشور تشکیل می‌شود که هریک برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شوند و ۵ منطقه مختلف جهان که عبارت‌اند از: آفریقا ۳1 کشور، آسیا و اقیانوسیه 11 کشور، اروپای شرقی 4 کشور، آمریکای لاتین و کارائیب 9 کشور و اروپای غربی ۸ کشور در کمیسیون مقام زن سهمیه دارند.
عضویت ایران؛ دستاوردها و فرصت‌ها
جمهوری اسلامی ایران امسال نیز با کسب ۳4 رأی از 4۵ رأی کشورهای عضو اکوسوک به مدت چهارسال، عضو کمیسیون مقام زن سازمان ملل شد. البته این نخستین باری نیست که ایران عضو این نهاد بین‌المللی می‌شود و از سال 2011 برای سومین بار است که ایران به عضویت این کمیسیون درآمده است.
دوره نخست از سالهای 2011-2015، دوره دوم از 52019-201 و اکنون برای دوره 2026-2022 به عنوان یکی از 11 کشور سهمیه آسیا برای عضویت در کمیسیون مقام زن )CSW( انتخاب شده است.
عضویت ایران در این کمیسیون به عنوان یک دستاورد ارزشمند تلقی شده و یک فرصت طالیی برای زنان ایرانی در راستای انعکاس وضعیت واقعی زنان جامعه ایران و مطالبه حقوق زنان در جهان و بهره مندی از ظرفیت‌های جهانی برای تأثیرگذاری الزم بر روندهای بین‌المللی و تبادل تجربیات محسوب می‌شود. عضویت ایران در این نهاد که رسالتش توانمندسازی زنان است، در راستای ارزش‌ها و اهداف انقلاب اسلامی بوده و منجر به ظهور فرصت‌های برای جمهوری اسلامی ایران شده است که در ذیل به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
اول؛ جمهوری اسلامی ایران با داشتن حق رأی و ارائه نقطه نظرات می‌تواند در مفهوم‌سازی بین‌المللی حقوق زنان و ارائه راهبردهایی جهت ارتقا وضعیت زنان، مؤثر واقع شود؛ چرا که امروز با به بن‌بست رسیدن تفکرات اومانیستی و فمینیستی، علاج در نگاه اعتدالی نسبت به ارزش‌های وجودی زن، محوریت او در عرصه خانواده و حضور اجتماعی زن است. از این رو با تلاش جمهوری اسلامی ایران در بازنگری مباحث مهم بین‌المللی، امید است مواردی چون کرامت انسانی و جایگاه واقعی زنان و اهمیت مهمترین رکن جامعه؛ یعنی خانواده که مدتهاست مورد اغماض اسناد و مصوبات بین‌المللی قرار گرفته است، در بازنگری مجدد اسناد مورد ملاحظه قرار گیرد.
دوم؛ انتخاب ایران برای عضویت در کمیسیون مقام زن فرصت مناسبی را فراهم می‌کند تا ایران با تشریح مقام انسانی زن با استناد به فرهنگ ایرانی- اسلامی هجمه‌ها و تبلیغات منفی که در طی سالهای اخیر در خصوص وضعیت حقوق زنان در ایران ایجاده شده است را بی اثر نموده و الگوی مناسبی را از زن مسلمان ارائه داده و مسائل و چالش‌های حقوق زنان را با کشورهای مختلف به بحث و بررسی گذارد.
سوم؛ عضویت ایران در کمیسیون مقام زن، فرصت مناسبی فراهم می‌کند تا ایران ضمن ارائه رویکردهای اسلامی و اخلاقی خود نسبت به موضوعات زنان، مانع از تصویب مصوبات جهانی با ظاهر دفاع از زنان اما در باطن علیه موقعیت زنان شود.
چهارم؛ حضور ایران در این کمیسیون موجب می‌شود تا مرجع آگاهی یافتن از حقوق زنان از دست اپوزیسیون و کشورهای مخالف جمهوری اسلامی ایران گرفته شود و صدای زنان ایرانی از یک تریبون رسمی و بین‌المللی به گوش جهانیان برسد و از این طریق پیگیر حقوق زنان شد.
پنجم؛ با توجه به دستاوردهای گسترده جمهوری اسلامی در حوزه زنان و عدم انعکاس صحیح این دستاوردها، باید از موقعیت های بین‌المللی که در اختیار قرار می‌گیرد نهایت استفاده را برد تا از این طریق با اتخاذ یک دیپلماسی فعال به ابهاماتی و تلقی‌سازی‌های ضد ایرانی که نزد افکار عمومی جهانی وجود دارد، پاسخ صحیح و مناسب داد.
ششم؛ عضویت ایران در این کمیسیون ضمن آنکه فرصت به نمایش گذاشتن چهره بدون رتوش حقوق زنان در کشورهای غربی که در بسیاری از آنها زنان را به مثابه یک کالا لحاظ می‌کنند و در قالب آزادی، از زنان جامعه سوءاستفاده می‌کنند را فراهم می‌نماید، فرصت ارائه الگوی واقعی زن مسلمان ایرانی را نیز ایجاد می‌کند.
سازمان‌های مردم‌نهاد و کمیسیون مقام زن
سازمان‌های مردم‌نهاد نقش مهمی در تحقق اهداف مرتبط با ارتقای حقوق بشر به خصوص حقوق زنان در سطح جامعه دارند و به دلیل نوع فعالیت و ارتباط با افراد جامعه، بازتاب نیازهای واقعی آنان را می‌دانند. از این رو سمن‌ها به عنوان بازوان اجرایی نهادهای دولتی در عرصه‌های متنوعی در کشور می‌توانند از تأثیرگذاری قابل توجهی برخوردار باشند. در این میان نقش سمن‌های دارای مقام مشورتی سازمان ملل به دلیل تعامل با سازوکارهای بین‌المللی و امکان حضور در این کمیسیون پررنگتر می‌باشد. بنابراین نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در خصوص عضویت ایران در کمیسیون مقام زن سازمان ملل از دو حیث قابل توجه است:
نخست آنکه سمن‌ها پیش از برگزاری انتخابات مرتبط با کمیسیون مقام زنان با امکانات و اقدامات مؤثر خود می‌توانند در القای دید مثبت و ذهنیت‌سازی به کشورهای عضو اکوسوک در فرایند رأی‌گیری نقش مؤثری را ایفا کنند.
دوم اینکه با توجه به لزوم حضور فعال ایران در این کمیسیون در راستای اهداف موردنظر، سمن‌ها می‌توانند انعکاس‌دهنده وضعیت حقوق بشر زنان در حوزه‌های مختلفی از جمله اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... باشند. در حقیقت علاوه بر انعکاس وضعیت زنان در ایران و تالش برای بهبود جایگاه زنان می‌توانند نسب به وضعیت حقوق زنان در سایر کشورهای جهان و نقض حقوق آنها نیز واکنش نشان دهند.
در پایان باید گفت بازتاب انتشار خبر عضویت جمهوری اسلامی ایران در کمیسیون مقام زن که خشم معاندان و گروه های به اصطالح حقوق بشری را برانگیخت، بر همگان ثابت کرد که آنها نمی خواهند تصویری غیر ازآنچه خود از زنان ایرانی تصویرسازی کرده اند، به دنیا منعکس شود؛ بنابراین با توجه به اینکه باید از هر موقعیتی برای رفع تبلیغات منفی و ذهنیت‌سازی علیه ایران بهره برد؛ عضویت جمهوری اسلامی ایران در نهادی مانند کمیسیون مقام زن با بهره مندی از یک دیپلماسی فعال می‌تواند، فرصت مقابله با رویکردهای منفی را فراهم سازد.
ساناز گودرزی
پژوهشگر و عضو مؤسسه صیانت از حقوق زنان