بررسی ابعاد حقوق بشری جنگ غزه

به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، نشست بررسی ابعاد حقوق بشری جنگ غزه امروز سه‌شنبه، ۲۰ آذر 1403 با همکاری سازمان دفاع از قربانیان خشونت و معاونت حقوق بشر و امور بین الملل و میز تشکل های مردم نهاد وزارت دادگستری برگزار شد.
 

عباسی، نایب‌رئیس انجمن حقوق کودک ایران و استاد دانشگاه شهید بهشتی در ابتدای این مراسم به روند اشغالگری رژیم صهیونیستی طی هفتاد سال اخیر و ادامه این روند اشاره کرد و گفت:  ضمن گزامیداشت روز جهانی حقوق بشر تاکید می کنم که ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که باید درخصوص این فجایع به فعالان حقوق بشر تسلیت بگوییم.  جمعیت غزه در بیش از یک سال اخیر آواره شده‌اند و هیچ فردی در خانه خود نیست؛ طی بیش از هفتاد سال گذشته شومی و تاریکی جنایت‌های رژیم صهیونیستی که حقوق بنیادین کودکان را هدف قرار داده و نقض کرده از ذهن آزادی‌خواهان جهان پاک نشده و آتش انزجار از این رژیم را حتی در غرب و آمریکا شعله ‎ور کرده است.

وی افزود: اگر سایر اسناد بین المللی حقوق بشری را یک طرف بگذاریم، ماده و تبصره‌ای نیست که رژیم صهیونیستی در بیش از هفتاد سال گذشته نقض نکرده باشد، حتی محدودیت ایجاد کردن برای جمعیتی که در جنگ هستند و پیامد‌های زیست محیطی که بار‌ها از سوی رژیم اشغالگر نقض شده است. رژیم صهیونیستی هر ساله صد‌ها خانه را ویران و خانواده‌ها را آواره می‌کند؛ از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۲ رژیم صهیونیستی بیش از هشت هزار خانه فلسطینیان را تخریب کرده است؛ ادامه جنایت‌ها و شهرک‎سازی‌ها همگی نقض وسیع ابعاد مختلف حقوق بشر از سوی رژیم صهیونیستی است.
 

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه رژیم صهیونیستی از زمان تاسیس با ابزار‌های مختلف از زور و تزویر و ترور و کشتار به پیشبرد مطامع خود مبادرت کرده، گفت: اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین بحران و چالش اجتماعی خود را قاچاق انسان و قاچاق کودکان می‌داند، بخش اعظم آن مربوط به صهیونیست‌ها و سوءاستفاده از کودکان فلسطینی و آزمایش‌های است که روی آنها انجام می‌دهد. ما عمیق‌ترین جنایات را در بیش از یک سال گذشته در غزه شاهد بودیم که همه نهاد‌های بین المللی را حیرت‌زده کرده است.
 

وی یادآور شد: صهیونیست‌ها چیزی جز نابودی غزه را در سر نمی‌پرورانند، اسناد بین‌المللی حقوق بشری و بشردوستانه که حمایت از حقوق کودکان را به‌طور عام و خاص تحت پوشش قرار می‌دهند از سوی رژیم صهیونیستی نقض می‌شوند، جنایات صهیونیست‌ها علیه کودکان ابعاد مختلف حقوق آنها را به یک‌باره نادیده انگاشته است. تمام ساحات حقوق کودکان در نوار غزه به شدیدترین وجه نقض می‌شود و وضعیت غم انگیز آنها مرهمی می‌طلبد که مستلزم اقدام نهاد‌های بین المللی و بیداری جهانی است.
 

نقض گسترده حقوق کودکان در جنگ غزه

در ادامه علیرضا دیهیم، استاد حقوق بین الملل، گفت: از آنجایی که موضوع حقوق کودکان در غزه در چارچوب یک منازعه مسلحانه صورت گرفته است بنابراین طرح این که چگونه حقوق کودکان در این صحنه مورد نقض قرار گرفته در چارچوب دو شاخه از حقوق بین‎الملل مورد بحث قرار می‎گیرد نخست حقوق بشر و دوم حقوق بشردوستانه بین المللی. منازعات مسلحانه ممکن است در دو وضعیت یا سه وضعیت رخ دهد؛ این که آیا این منازعه در وضعیت منازعات بین‌المللی است و یا در وضعیت منازعات غیر بین‌المللی است و جنبه بین‎المللی از این نظر اهمیت دارد که اسناد آن با وضعیت دوم متفاوت است.


 

این استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به اینکه مورد حقوق بشردوستانه به وضعیت مخاصمات بین‌المللی مربوط است، بیان کرد:  این مورد یک ماهیت کیفری و جزایی دارد؛ اعم از اینکه بررسی جزایی از سوی دولت‌ها و یا از سوی نهاد‌های کیفری بین المللی صورت گیرد. با این مقدمه باید به مستندات و منابع توجه کرد که یکی از این منابع کنوانسیون چهارگانه ژنو و دیگری پروتکل الحاقی است و مهمترین مستند کنوانسیون ژنو است که سه پروتکل دارد و پروتکل‌های اول و دوم آن مهم است. اسناد دیگری هم وجود دارد، اما مهمترین اسناد مربوط به اسناد معاهداتی هستند و مهمترین آنها اساسنامه رم مربوط به دیوان کیفری بین المللی در سال ۱۹۹۸ است. ماده سه کنوانسیون‌های ژنو می‌گوید که در همه موارد منازعات، حقوق گروه‌های مورد حمایت باید رعایت شود، باید در همه احوال بدون تبعیض ناروایی با آنها رفتار شود.
 

دیهیم تاکید کرد: کنوانسیون چهارم در ماده ۵۰ خود می‌گوید که دولت اشغال کننده با معاضدت مقام‎های ملی و محلی در هیچ وضعی نمی‌تواند به تغییر وضع کودکان مبادرت کند. در مورد کودکان حمایت خاص مطرح است، در واقع یکی از مصادیق حمایت خاص حقوق کودکان است و از نظر حقوق بین‌الملل منظور از کودک، افراد زیر هجده سال است . ماده ۷۷ می‌گوید که کودکان باید مورد احترام خاص قرار گیرند و از هر حمله‌ای مصون باشند. شکایتی که آفریقای جنوبی در دیوان دادگستری بین المللی تنظیم کرد بار اول گفت دیوان باید حکمی درباره وضعیت بد کودکان غزه صادر کند و دیوان حکم صادر کرد که باید به کشتار غیرنظامیان و کودکان پایان داده شود. اساسنامه رم به‌خوبی این جنایت‌ها را تشریح می‌کند که این جنایات تنها علیه کودکان و غیرنظامیان غزه نیست بلکه علیه تمامی جامعه بشریت است و تنها در شش ماه حدود ۱۴ هزار کودک را در غزه به شهادت رسانده‌اند.
 

وی همچنین گفت: ماده ۶۰ می‎گوید اگر خسارات یک حمله تصادفی به غیرنظامیان بیشتر از مزیت نظامی حمله باشد این جنایت جنگی است. برنامه توسعه سازمان ملل می‌گوید که کشتن هزاران نفر، تخریب زیرساخت‌ها و ... می‌تواند به یک بحران توسعه‌ای و به خطر افتادن نسل‌های آینده ملت فلسطین شود. شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در پنج منطقه جهان کمیسیون تشکیل داده و این کمیسیون‌ها نهاد‌های سازمان ملل هستند؛ این شورا می‌گوید برآورد شده که در ماه‌های نخست تعداد افراد رانده شده در غزه یک میلیون و ۷۴ هزار نفر بوده است. جمعیت فلسطین پیش از این تحولات جزو فقیران منطقه تلقی می‌شده، اکنون جنگ غزه باعث شده از جمعیت فلسطین تعداد فقیران به بیش از سه میلیون نفر یعنی شصت درصد از جمعیت تمامی فلسطین افزایش یابد.

اقدامات نظارتی سازوکارهای بین المللی درباره رژیم صهیونیستی با وجود حمایت های غرب راه به جایی نمی برد
 

در ادامه این نشست محمود رضا گلشن‌پژوه، نایب‌رئیس سازمان دفاع از حقوق قربانیان خشونت، به موضوع اقدام‌های سازوکار‌های بین‌المللی در رسیدگی و نظارت به وضعیت حقوق بشر در غزه و جنایت های رژیم صهیونیستی اشاره کرد و گفت: در زمینه گزارشگری ویژه از سال ۱۹۹۳ تاکنون ۷ گزارشگر تعیین شده‌اند تا موارد نقض حقوق بشر را در فلسطین بررسی کنند و گزارشگر کنونی فرانچسکا آلبانیز است که از ۷ اکتبر به بعد گزارش‌های خوبی ارائه کرده است. از سال ۱۹۷۹ تاکنون ده کمیسیون مستقل تحقیق و هیأت حقیقت یابی درباره رژیم صهیونیستی تعیین شده است که برای هیچ کشوری تاکنون این اندازه کمیته تشکیل نشده است. از سال ۲۰۰۶ تاکنون ۳۶ نشست در شورای حقوق بشر برگزار شده که ۹ مورد آن درباره رژیم صهیونیستی بوده که این رقم برای هیچ کشوری سابقه نداشته است.


 

وی با بیان اینکه قطعنامه‌های حقوق بشری ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل، شورای حقوق بشر و یا شورای امنیت صادر می‌شوند، افزود: از سال ۱۹۴۸ تاکنون در مجمع عمومی سازمان ملل ۵۰۰ قطعنامه علیه رژیم صهیونیستی صادر شده است، ۷۰ قطعنامه از  سال ۲۰۰۷ در شورای حقوق بشر و ۸۰ قطعنامه شورای امنیت و ۵۰ مورد در کمیسیون حقوق بشر. همچنین از سال ۲۰۲۲ تاکنون ۶۴ بیانیه مشترک علیه رژیم صهیونیستی صادر شده که ۱۴ بیانیه مربوط به بعد از ۷ اکتبر است. این حجم از نظارت علیه رژیم صهیونیستی در ۷۶ سال گذشته وجود داشته و نکته مهم حمایت غرب از این رژیم جنایتکار است که موجب شده این اقدام‌های نظارتی راه به جایی نبرد. از سال ۱۹۷۲ تاکنون آمریکا ۵۳ قطعنامه انتقادی را علیه رژیم صهیونیستی در شورای امنیت وتو کرده است.

تعداد آوارگان فلسطینی به دو میلیون چهارصد هزار نفر رسیده است
 

علی پژهان، جمعیت‌شناس و معاون دفتر حقوق بشر و پیگیری حقوق شهروندی، علی پژهان، جمعیت‌شناس و معاون دفتر حقوق بشر و پیگیری حقوق شهروندی وزارت دادگستری نیز در ادامه این نشست گفت: در غزه ۴۷ درصد از جمعیت زیر هجده سال است و در آینده یک جوانی جمعیت برای آن وجود دارد و علاوه بر این دوسوم جمعیت فلسطین پناهنده هستند. از نظر آینده جمعیت، اراضی اشغالی وضع خوبی نخواهد داشت و این متغیری است که اسرائیل همواره از آن هراس دارد. شمار شهدای غزه بیش از ۴۴ هزار نفر هستند که هفده هزار نفر از آنها کودک هستند، هفتاد درصد از قربانیان زنان و کودکان هستند و تحولات جاری در غزه و لبنان یک بی‌شرمی و بی‌عدالتی تمام عیار است.

وی در ادامه به تاریخ جنایت‌های رژیم صهیونیستی و جنایت‌های مانند صبرا و شتیلا پرداخت که موجب شهادت بسیاری از فلسطینیان شده است. تعداد آوارگان فلسطینی به دو میلیون چهارصد هزار نفر رسیده است. تا به امروز در سالیات اخیر ۹۸ هزار شهید در فلسطین داریم که عدد کمی نیست و عملا جهان باید بیدار شده باشد؛ حتی رسانه‌های حامی رژیم صهیونیستی به این موضوع پرداختند. وقتی ابعاد حقوق بشر‌ی را مطالعه می‌کنیم، در اصل جمعیت را بررسی می‌کنیم و جمعیت یک متغیر مهم است و رژیم صهیونیستی دست به چنین جنایتی زد تا این توازن را به هم بزند.