نشست تحلیل دادگاه لاهه به منظور بررسی شکایت ۵ جانباز شیمیایی ایرانی علیه دو شرکت هلندی ارسال کننده مواد شیمیایی به رژیم صدام در جنگ تحمیلی در موزه صلح تهران برگزار شد.
به گزارش مدیریت اربتباطات و اطلاع رسانی معاونت امور بین الملل قوه قضائیه و ستاد حقوق بشر، شهریار خاطری، از اعضای موزه صلح و متخصص سم شناسی در این نشست در مورد ارسال سلاح‌های شیمیایی به عراق، اظهار داشت: مواد شیمیایی را که شرکتهای هلندی از بلژیک و اردن به عراق منتقل می‌کردند، برای تولید گاز خردل استفاده می‌شد.
وی افزود: در سال ۲۰۰۳ دادگاه یک تاجر هلندی به نام «فرانس فان آنرات» به اتهام تبانی و معاونت در نسل‌کشی در جنایت جنگی در عراق و ایران برگزار شد و در سال ۲۰۰۵ این متهم در دادگاه به دلیل نداشتن علم از اتهام نسل‌کشی تبرئه و در کمک به صدام در استفاده از مواد شیمیایی به ۱۵ سال حبس محکوم شد.
خاطری ادامه داد: دادگاه تجدیدنظر در سال ۲۰۰۷ با تأیید کلیات حکم قضایی قبلی، متهم را به دلیل عدم پشیمانی به ۱۷ سال حبس محکوم کرد؛ سپس پرونده به دیوان عالی هلند ارسال شد که با تشخیص قضات، رأی به ۱۶ سال و نیم حبس به دلیل سپری شدن زمان صادر شد.
در ادامه این نشست، سید حسین سادات یزدانی، سفیر ایران در رومانی که از مطلعین این پرونده بود، در اظهاراتی ویدئو کنفرانسی گفت: پرونده «فرانس فان آنرات» به دیوان اروپایی حقوق بشر هم ارجاع داده شد و در کنار بررسی‌های کیفری اتهامات مدنی نیز وجود داشت و بحث غرامت به مصدومان شیمیایی مطرح شد.
سادات حسینی اضافه کرد: دادگاه شهر لاهه در دسامبر ۲۰۱۰ ایشان را سه هزار و ۴۹۹ یورو جریمه کرد که باید به کشور هلند پرداخت می‌کرد. در سال ۲۰۱۳ دو رأی برای وی صادر و آنرات به پرداخت مبلغ ۲۵ هزار یورو به هر مصدوم محکوم شد.
اظهارات سخنرانان در حالی ادامه داشت که فضای نشست مملو از سرفه‌های ممتد جانبازانی بود که قربانی تاوان سنگین زیاده‌خواهی‌های شرکتهای هلندی شده‌اند.
سجاد عسگری، نماینده معاونت حقوقی و امور بین‌الملل ریاست جمهوری یکی دیگر از سخنرانان حاضر در این نشست خطاب به جانبازان شیمیایی گفت: شما جانبازان در چند سنگر مبارزه کردید یکی جبهه جنگ و ادامه جهاد در این چند دهه با تحمل درد طاقت‌فرسا که از دایره صبر ما انسان‌های معمولی خارج است.
نماینده معاونت حقوقی ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه مرکز امور حقوقی و بین‌المللی وظیفه دارد از اتباع ایرانی در خارج کشور حمایت کند، افزود: ایران به دنبال محکومیت بانیان حملات شیمیایی و جبران خسارت در پرونده 5 جانباز شیمیایی دوران دفاع مقدس دادگاه لاهه است.
وی با اشاره به شکایت از آنرات توسط جانبازان شیمیایی و محکومیت حبس این تاجر هلندی گفت: آنرات در زندان در صحبت با وکیل مصدومان شیمیایی ایرانی اعلام کرد که تنها شرکت او به عراق محصولات شیمیایی نفروخته و اینگونه بود که کار شکایت از دو شرکت «ملخمی» و «کی وی اس» کلید خورد.
عسگری با بیان اینکه هلند یکی از سردمداران فشار به ایران در بحث حقوق بشر است، ادامه داد: به نتیجه رساندن این پرونده مقدمه‌ای خواهد بود برای به جریان گذاشتن پرونده‌های دیگر.
در ادامه این نشست محمد یزدانی، مشاور معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های بنیاد در پرونده شکایت مصدومان شیمیایی علیه دو شرکت هلندی در لاهه، گفت: حدود ۷۰ هزار مصدوم شیمیایی ثبت شده در سامانه داریم که ۱۰ هزار نفرشان شهید شده‌اند. در حوزه ترور ۲۰ هزار و ۸۶۹ نفر ترور شده‌اند و ۲۱ هزار نفر مجروح شدند.
یزدانی همچنین بیان کرد: اداره‌ای در معاونت حقوقی بنیاد ویژه قربانیان ترور و مصدومان شیمیایی برای پیگیری و مطالبه‌گری حقوق این عزیزان در مجامع بین‌المللی تشکیل شده است.
اگرچه وکلای شرکتهای هلندی در دادگاه از عدم اطلاع موکلانشان در تولید خردل از مواد شیمیایی سخن گفتند، اما تاریخ روایت می‌کند زمان جنگ سفیر هلند در بغداد و حتی وزیر خارجه هلند به شرکت ملخمی هشدار داده بودند که محموله بعدی را به عراق نفرستند، چون از آن بمب شیمیایی تولید می‌کنند که این شرکت در پاسخ گفت ۶۰ میلیون دلار حاصل این معامله است چگونه از آن بگذریم؟
حضور جانبازان در دادگاه لاهه و صحبت‌های کوتاه آنان برگ برنده‌ای بود که رو شد طوری که خانم «زخفلد» وکیل قربانیان شیمیایی گفته بود صحبت کوتاه هر یک از جانبازان به اندازه لایحه دفاعیه ۶۰ صفحه‌ای من تأثیرگذار بود.
بر اساس این گزارش، روز اول تیرماه ۱۴۰۲ (۲۲ ژوئن ۲۰۲۳) دادگاه لاهه به دعوای طرح شده توسط ۵ نفر از جانبازان شیمیایی دوران دفاع مقدس رسیدگی کرد.
دادخواست این پرونده ۵ آبان ۱۴۰۰ (برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱ به وکالت از ۵ نفر مصدومان شیمیایی علیه دو شرکت هلندی به اسامی کی بی.اس (KBS) و ملکمی ( Melchemi )و هانس ملخرس (Hans Melchers ) مؤسس شرکت ملکمی توسط وکیل هلندی به ثبت رسید.
طبق اطلاعات موجود، این دو شرکت در فاصله سالهای ۱۹۸۲ الی ۱۹۸۴ مقدار ۲۲۵۰ تن SOCL2 و در اطلاعات حسب فاصله سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷ مقدار ۳۲۲۵ تن TDG به عراق فروخته اند که این دو ماده در ساخت بمب های شیمیایی مورد استفاده رژیم صدام قرار گرفته است.
خواسته این دعوا جبران خسارت مادی و معنوی ناشی از مصدومیت خواهانها با گازهای شیمیایی تهیه شده از مواد ارسالی شرکتهای خوانده در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است و تقویم خسارت مادی و معنوی با نظر کارشناس صورت خواهد گرفت.
در سال ۱۳۸۴ دعوای دیگری نیز توسط ۱۳ نفر از مصدومان شیمیایی جنگ تحمیلی، علیه یک تاجر هلندی به نام فرانس فان آنرات در کشور هلند مطرح شد که نهایتاً نامبرده به تحمل ۱۷ سال حبس و پرداخت مبلغ ۲۵هزار یورو بابت خسارت وارده در حق هر یک از شاکیان محکوم شد.