نرخ مرگ و میر در بازداشت در کانادا بسیار بالا است، اما این مرگ و میر‌ها عمدتا در سایه و تحت پوشش سیستم‌های مخفی و غیرپاسخگوی فاقد نظارت مستقل و حتی بدون نیاز به گزارش رسمی سیستماتیک رخ می‌دهند.
به گزارش مرکز پایش ستاد حقوق بشر، آژانس خدمات مرزی کانادا(CBSA) شمار زیادی از مهاجران را در زندان‌ها و بازداشتگاه‌های استانی حبس می‌کند؛ این امر سبب می‌شود بازداشت شدگان از نظارت مستقیم سیستم مهاجرتی فدرال خارج شده و در معرض «پریشانی» و «تروما» قرار بگیرند.
همه این‌ها بدان معناست که خانواده‌های مهاجران بازداشت شده و مدافعان حقوق بشر در پی مرگ احتمالی آن‌ها حتی به جزئی‌ترین پاسخ‌ها دسترسی ندارند؛ در عین حال فراخوان‌ها برای تغییر در سیستم مهاجرتی کانادا بی معنی می‌شود، زیرا هیچ مکانیسم مشاهده و مستندسازی تغییرات و ارزیابی نتایج آن‌ها برای بهبود شرایط وجود ندارد.
از سال ۲۰۰۰ تاکنون دستکم ۱۸ نفر در بازداشتگاه‌های مهاجرتی در کانادا جان خود را از دست داده اند که بیشتر آن‌ها در زندان‌های استانی حبس بودند؛ این رقم شامل دو مورد مرگ فقط در سال گذشته است.با وجود این، به دلیل ماهیت متناقض و غیر سیستماتیک گزارش‌های آژانس خدمات مرزی کانادا، شمار واقعی این موارد احتمالا بیشتر است.
یکی از تحلیل‌های عفو بین الملل به این نتیجه رسید که اگرچه تعداد بازداشت شدگان در بازداشتگاه‌های مهاجرتی در کانادا نسبت به آمریکا کمتر است، اما میزان مرگ و میر سرانه در میان بازداشت‌شدگان مهاجرتی کانادا چندین برابر بیشتر است.
در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲، یک مرد ۲۵ ساله در بازداشتگاه مهاجرتی در بریتیش کلمبیا جان خود را از دست داد؛ نکته مهم این که بازداشت و مرگ در بازداشت «پان یوآن» نه از سوی آژانس خدمات مرزی کانادا و نه هیچ یک از رسانه‌های کانادایی اعلام نشد، بلکه این خبر را «تایوان نیوز»، رسانه خبری کشور محل تولد قربانی منتشر کرد.
تایوان نیوز که در ماه اکتبر خبر بازداشت وی در کانادا را منتشر کرده بود، علت مرگ «یوآن» را خودکشی اعلام کرد.آژانس خدمات مرزی کانادا بعدا در ۲۷ دسامبر خبر مرگ «یوآن» را بدون اعلام علت مرگ و هرگونه جزئیات بیشتر اعلام کرد و در بیانیه‌ای که در این رابطه منتشر کرد، آورد که تلاش‌های امدادگران برای احیای وی بی فایده بود و یوآن در بازداشتگاه جان خود را از دست داد.
در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۲، «برایان آرتور استون» ۵۶ ساله نیز در بازداشتگاه آژانس خدمات مرزی در کِبِک خودکشی کرد و جان خود را از دست داد. پس از آنکه آژانس خدمات مرزی کانادا از انتشار جزئیات در مورد این پرونده خودداری کرد، رسانه‌ها وارد عمل شده و به تحقیقات پزشکی قانونی دست یافتند؛ براساس گزارش پزشکی قانونی «مرگ قابل اجتناب بود.»
این گزارش همچنین اعلام کرد که «استون» دچار استرس بود و به کارکنان بازداشتگاه هشدار داده بود که در صورت جدا شدن از پسرش خودکشی می‌کند، اما آژانس خدمات مرزی کانادا در واکنش وی را به سلول انفرادی منتقل کرد؛ فرد مذکور چهار روز قبل از مرگ هم اقدام به خودکشی کرده بود.
«استون» شهروند آمریکایی بود که سال‌ها در کِبِک زندگی می‌کرد در زمان مرگ به مدت ۵۳ روز در بازداشتگاه مهاجرتی بود.براساس بررسی محققان دانشگاهی در مورد سیستم بازداشت مهاجران در کانادا، می‌گویند که این سیستم، دارای یک سیستم کیفری در سایه است؛ کانادا یکی از کشورهایی است که محدودیت زمانی برای بازداشت ندارد و برخی از افراد ده‌ها سال در بازداشت می‌مانند.
گزارش دیده بان حقوق بشر در این باره میگوید که تعداد زندانیان مهاجر در کانادا بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ هر سال افزایش یافته و به بیشترین تعداد خود ۸ هزار و ۸۲۵ نفر در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ رسیده است.از این تعداد، فقط در سال ۲۰۱۹-۲۰، هزار و ۹۳۲ نفر در زندان‌های استانی حبس شدند که بسیاری از آن‌ها دارای شرایط حداکثر امنیتی هستند.
مهاجران بازداشت شده مذکور در آنجا تحت شرایط سختی از جمله قرار گرفتن در سلول انفرادی و قطع ارتباط با خانواده‌ها و وکلا قرار دارند.آمار آژانس خدمات مرزی کانادا نشان می‌دهد که در دوره بین آوریل ۲۰۱۷ و مارس ۲۰۲۰، تقریبا ۲۰ درصد از زندانیان مهاجر در ۷۸ زندان استانی در سراسر کانادا زندانی شدهاند؛ این نسبت در بازه زمانی میان آوریل و سپتامبر ۲۰۲۰ افزایش یافت؛ زمانی که در نخستین ماه تحت شیوع کرونا ۵۰ درصد از زندانیان مهاجر در زندان‌های استانی نگهداری می‌شدند.
میانگین مدت بازداشت مهاجران در بازداشتگاه‌ها و زندان‌های نیز افزایش یافته و نسبت به آن دوره در سال گذشته بیش از دو برابر شد و به ۲۹ روز رسید؛ دستکم ۸۵ نفر به مدت ۱۰۰ روز یا بیشتر در بازداشت بودند.گفته می‌شود که مرگ «پان یوآن» و «برایان استون» از سوی آژانس خدمات مرزی کانادا به عنوان خودکشی گزارش شده است و این امر، اثرات منفی بازداشت بر سلامت روان و رفاه مهاجران را به خوبی نشان می‌دهد.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مهاجران زندانی که دچار بحران‌های بهداشت روانی هستند، بیشتر در زندان‌های استانی نگهداری می‌شوند.مقام‌های آژانس خدمات مرزی کانادا در پاسخ به پژوهشگران دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل، تایید کردند که افرادی که مشکلات سلامت روانی را تجربه می‌کنند ممکن است در یک زندان استانی به طور خاص بازداشت شوند.
هیچ آژانس نظارتی بر فعالیت آژانس خدمات مرزی در کانادا نظارت ندارد و در عین حال به این آژانس این اختیار داده می‌شود که حوادث مرگ در بازداشت را خود بررسی کند.اطلاعاتی که از این تحقیقات به دست می‌آیند در نهایت همان نتیجه تحقیقات پزشکی قانونی است که محدود به شناسایی علت مرگ است.
مدافعان حقوق بشر مدت‌هاست که از فقدان نظارت و سیستم فاقد شفافیت آژانس خدمات مرزی کانادا انتقاد می‌کنند؛ یکی از این سازمان‌ها تا جایی پیش رفت که سیستم را «کافکایی» خواند.
آژانس خدمات مرزی کانادا تا پیش از سال ۲۰۱۴، به هیچ وجه گزارشی عمومی از مرگ افراد تحت بازداشت خود، اعم از پناهجویان یا مهاجران ارائه نمی‌کرد؛ این آژانس فقط زمانی گزارش دهی در این باره را آغاز کرد که رسانه‌های برای یافتن اطلاعات به سراغ پایگاه داده‌های پزشکی قانونی رفتند.
با وجود این، با گذشت تقریبا یک دهه، آژانس مذکور همچنان در مسیر کار رسانه‌های مانع تراشی می‌کند و با آن‌ها ارتباطی برقرار نمی‌کند.جست‌وجوی عدالت در چنین سیستم هزارتویی طولانی و دشوار است؛ در برخی موارد، مردم مجبور شدهاند سال‌ها منتظر بمانند تا فرصتی برای نگاه اجمالی به اتفاقی که برای عزیزشان در زمان بازداشت افتاده است، بیابند.
به عنوان مثال، هفت سال طول کشید تا تحقیقات در مورد مرگ «عبدالرحمن ابراهیم حسن» در بیمارستان در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۵، پس از بازداشت طولانی مدت در یک مرکز فوق امنیتی، انجام شود.در پایان سال ۲۰۲۲، چندین سازمان حقوق بشر در سراسر کانادا کارزار «۱۲ روز اقدام» را با هدف پایان دادن به حبس مهاجران در زندان‌های استانی، با این استدلال که این اقدام نقض قوانین بین المللی حقوق بشر است، راه اندازی کردند.