به گزارش مدیریت ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت امور بین الملل قوه قضائیه و ستاد حقوق بشر، در گزارش ستاد حقوق بشر که به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده درباره وضعیت حقوق بشر در ایسلند، کشوری که بانی قطعنامه سالانه تمدید ماموریت گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران است! آمده: در حالی که قانون ایسلند تبعیض علیه معلولان را ممنوع می‌کند و چنین افرادی را «برای کارهای دولتی ترجیح می‌دهند»، مدافعان حقوق معلولان شکایت دارند که این قوانین به طور کامل اجرا نمی‌شود و افراد معلول جزء اکثریت فقرای ایسلند به شمار می‌روند. قانون ایسلند «دسترسی آسان به اماکن عمومی» را برای افراد معلول تضمین می‌کند و برای تخلفات در این زمینه، تا دو سال زندان مجازات مقرر شده است، اما مدافعان حقوق معلولان شکایت می‌کنند که چنین مجازاتی «به ندرت» اتفاق می‌افتد و در برخی موارد نیز «هرگز» اجرا نمی‌شود.
توماس هماربرگ، کمیسر حقوقبشر شورای اروپا، در پایان یک سفر دو روزه به ایسلند در سال 2012 گفت: «ایسلند باید قانون جامع رفتار برابر را تصویب کند و یک نهاد برابری ملی مؤثرتر و مستقل برای پیشرفت آن ایجاد نماید. مقررات فعلی عدم تبعیض در قوانین ایسلند، از همه گروه‌های آسیب‌پذیر مردم به یک اندازه محافظت نمی‌کند. افراد دارای معلولیت، افراد مسن، اعضای اقلیت‌های قومی و مذهبی باید از تضمین‌های محکم‌تری در برابر تبعیض بهره‌مند شوند.»
کمیسر همچنین از ایسلند خواست تا کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق افراد دارای معلولیت را که قبلاً امضا کرده است، تصویب کند.
عدم برخورداری معلولان از حقوق انسانی
این در حالی است که گروهی از زنان معلول در ایسلند با انتقاد از سیاستمداران به دلیل استفاده از آنها به عنوان «بهانه‌ای» برای عدم کمک به پناهندگان، انتقاد کردند. در متن اعتراضیه این زنان معلول آمده است: ما خوشحال نیستیم که به عنوان بهانه سیاسیون بزدل، مورد استفاده قرار بگیریم که گفته‌اند: «نمی‌توانیم به مهاجران پناهندگی دهیم، زیرا در ایسلند، بسیاری از اقشار آسیب‌پذیر نیاز به رسیدگی دارند که در ابتدا باید این مسئله حل شود. زنان معلول واقعاً می‌دانند که حقوق آنها به طور روزمره نقض می‌شود و از فرصت‌های مشابه افراد توانمند برخوردار نیستند. ما قاطعانه معتقدیم که نقض حقوقبشر ما که در ایسلند جدی است، نباید بهانه یا توجیهی برای پایمال کردن عمدی حقوق پناهندگان باشد.»
از سوی دیگر، مطالعه ای در سال2022، خشونت را در میان زنان معلول ایسلند به عنوان اعضای گروه‌های به حاشیه رانده شده در مکان‌های اجتماعی مختلف بررسی کرد. نتایج نشان می‌دهد که چگونه بی‌ثباتی و قرار گرفتن در معرض خطر برای زنان معلول چند برابر افراد عادی افزایش می‌یابد. مطالعه افشاء می کند تعداد مربیان اجتماعی شاغل در محل سکونت افراد معلول به تدریج طی ده سال گذشته کاهش یافته است. گزارش همچنین می گوید تنوع محیط‌هایی که در آن مربیان اجتماعی خدمات حرفه‌ای خود را ارائه می‌کنند، با ادعای صلاحیت و کارایی این حرفه تداخل داشته است.
گزارش جدید منتشر شده توسط یک سازمان حقوق بشری در سال 2022 نیز نشان می دهد که ایسلند به شدت از سلول انفرادی در بازداشت پیش از محاکمه استفاده می کند: «ایسلند به طور معمول از سلول انفرادی برای دوره‌های طولانی مدت و حتی برای افرادی با آسیب پذیری بالا مانند کودکان و افراد دارای معلولیت استفاده می کند. 825 نفر در یک دهه گذشته در انفرادی پیش محاکمه در بازداشگاه‌های ایسلند قرار گرفتند.»
نقض حقوق زنان
این گزارش در ادامه درخصوص خشونت علیه زنان می افزاید: نرخ تجاوز به زنان در اتحادیه اروپا در انگلیس، با بیشترین میزان تجاوز، به ازای هر صدهزار نفر، 62 نفر است و پس از آن سوئد با 56 نفر و ایسلند با 54 نفر در رده‌های بعد قرار دارند.
در حالی که طی 11 سال گذشته، ایسلند در کم کردن شکاف جنسیتی در جهان، پیشرو بوده و عنوان بهترین مکان برای زن بودن را از آن خود کرده است، اما بهترین مکان برای زن بودن در جهان، خطرناک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. در حال حاضر، چندین مشکل در جامعه ایسلند وجود دارد که دستاوردهای مثبت آن برای تأمین و رعایت حقوق زنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. از جمله این مشکلات، شمار بالای خشونت خانگی و آزار جنسی، در کنار سیستم قضایی ناکارآمدی است که در چنین پروندههایی، انگشت اتهام را به سمت قربانی می‌گیرد. محققان وجود این مسائل را درکنار دستاوردهای مثبتی که ایسلند در حوزه حقوق زنان داشته است، «پارادوکس نوردیک» می‌نامند.
در دوران شیوع بیماری کووید 19، گزارش‌های خشونت خانگی در ایسلند هم‌چون دیگر کشورهای جهان افزایش یافت. از جمله این گزارش‌ها، کشته شدن دو زن بود که توسط اعضای خانواده خود در نخستین هفته‌های اعمال قرنطینه در ایسلند به قتل رسیده بودند. این رقم برای کشوری که حدود 350 هزار نفر جمعیت دارد، رقم قابل‌توجهی است. در جهان 38 درصد از قتل زنان، توسط شریک زندگی آنان رخ می‌دهد؛ حال آن‌که این رقم در ایسلند، 50 درصد است.
خشونت جنسی علیه زنان
یافته های پروژه تحقیقاتی Saga Cohort نشان می دهد یک سوم زنان در ایسلند در محل کار خود مورد آزار جنسی قرار گرفته اند یا در زندگی خود مورد خشونت قرار گرفته اند به نحوی که تأثیر رویدادهای استرس زا زندگی بر سلامت زنان ایسلند را مستند می‌کند. همچنین گزارش ارزیابی گروه کارشناسان اقدام علیه خشونت علیه زنان و خشونت خانگی (GREVIO) در سال 2022 خاطرنشان می‌کند در ایسلند زنان قربانی سایر اشکال خشونت، مانند تعقیب، جنایات مربوط به ناموس، عقیم سازی اجباری، ازدواج اجباری و ختنه زنان کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. زنان مهاجر، زنان دارای معلولیت، زنان تن فروش یا زنانی که مشکلات اعتیاد دارند، همیشه در چرخه ارائه خدمات عمومی و حتی خصوصی جایگاهی پیدا نمی‌کنند.
خشونت خانگی
بر اساس گزارش کمیسر پلیس ملی، خشونت خانگی در ایسلند همچنان در حال افزایش است. گزارش کمیساریای پلیس ملی بیان می‌کند که 1789 مورد خشونت در سه ماهه اول سال 2022 گزارش شده است که 833 مورد آن به عنوان خشونت خانگی است که در مجموع، معادل هفت مورد خشونت در روز است. ارقام فعلی افزایش تقریباً 12 درصدی را نسبت به دوره های مشابه سه سال گذشته را نشان می دهد. گزارش مراکز تحقیقاتی 2022 نشان می دهد که در بیشتر موارد خشونت خانگی، متجاوزان مرد (78.2 درصد) و بیش از نیمی از آنها (56 درصد) در سنین 26 تا 45 سال بوده اند. کمیسر پلیس ایسلند در سال 2022 از شهروندان ایسلند خواست هنگام شرکت در باشگاه‌ها و کافه‌های شبانه، مراقب خشونت باشند. برخی از مردم محلی از جلوگیری و اعمال قانون مجرمین به جای هشدار به مردم انتقاد کرده اند. به گزارش مرکز تحقیقات اجتماعی ایسلند Vísir، زنان و کودکان در سال 2023 نسبت سال 2022 بیشتر در پناهگاه زنان اقامت داشته اند. مدیر اجرایی پناهگاه های زنان گفت که حضور زنان در خدمات مشاوره و اسکان این پناهگاه در سال های اخیر به طور پیوسته افزایش یافته است. وی همچنین گفت به طور متوسط 120 تا 130 زن با میانگین 100 کودک هر شب برای دور ماندن از هر نوع خشونت در پناهگاهای زنان سپری می کنند.
آزار جنسی زنان در محیط کار
گروهی متشکل از بیش از 600 سیاستمدار زن در کشوری که حدود 350 هزار نفر جمعیت دارد و مدت‌هاست به اعتبار خود در ارتقاء حقوق زنان افتخار می‌کند، «تحت آزار و اذیت جنسی قرار گرفتن در این کشور» را با تشکیل گروهی در فیس‌بوک با عنوان «I Skugga Valdsins» اعلام عمومی کردند. روزنامه مورگنبلیدید گزارش می‌دهد که اکنون این گروه، 136 مورد از این حساب‌ها را عمومی کرده است. یک مطالعه جدید از جانب مجمع جهانی اقتصاد در سال 2022 نشان داد که یک سوم زنان در ایسلند در طول زندگی خود مورد آزار و اذیت جنسی یا خشونت در محل کار قرار گرفته اند. این یافته ها در آخرین شماره مجله علمی معتبر The Lancet Public Health منتشر شده است. نتایج نشان می دهد برخی زنان شاغل در مشاغل عمومی (مانند هنرهای نمایشی، روزنامه‌نگاری، سیاست)، گردشگری، سیستم حقوقی و امنیت و در تولید و تعمیر در محل کار خود در معرض آزار و اذیت جنسی بیشترین میزان را داشته است.
نقض حقوق پناهندگان و مهاجران
در ادامه این گزارش عدم برخورداری پناهندگان از حقوق انسانی مورد توجه قرار گرفته است.پناه‌جویانی که در ایسلند پناهنده می‌شوند، از کشورهای مختلفی از جمله افغانستان، روسیه، موریس، سودان و الجزایر آمده‌اند. زندگی این دسته از پناهجویان با آینده‌ای ناامن، فقر و ترس از بازگشت به کشورهای مبداء، در حال سپری شدن است. این درحالی است که جامعه ایسلند ظاهراً نسبت به سرنوشت پناهندگان که سال‌ها با نگرانی منتظر بوروکراسی اداری برای رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی خود هستند، بی‌تفاوت است.
اخراج پناهندگان
به دنبال اخراج پناهندگان توسط دولت ایسلند، بیش از 100 نفر به اخراج پناهندگان و پناهجویان از این کشور اعتراض کردند. این افراد از کلیسایHallgrímskirkja تا مقابل ساختمان پارلمان در Austurvöllur راه‌پیمایی کردند. با وجود این واقعیت که بیش از نیمی از مردم ایسلند از پناهندگان استقبال می‌کنند، اما از بین 790 متقاضی پناهندگی در سال 2018، فقط پناهندگی 160 مورد تأئید شد. در سال 2022 گروهی از پناهجویان از عراق و فلسطین در ایسلند به طور دسته جمعی دستگیر شدند، و سپس با اتوبوس با حضور شدید پلیس به فرودگاه بین المللی منتقل شده و از آنجا به یونان اخراج شدند.
خشونت پلیس علیه پناهندگان معترض
پناهندگان در ایسلند گزارش داده‌اند که پلیس این کشور هنگامی که پناهجویان اعتراض کردند و خواستار جلب توجه به شرایط غیرانسانی آنها بودند، از گاز اشک‌آور استفاده کرده و به اقدامات خشونت‌آمیز متوسل شده است.
مراکز پلیس ایسلند در مواقعی برخی از پناهجویان را بعد از فراخوان جهت تعیین وضعیت پناهجویی و یا تکمیل فرایند اقامت دستگیر کرده و جهت تمکین آنها به انتقال به فرودگاه جهت اخراج به یونان حتی مورد ضرب و شتم قرار داده است. اداره مهاجرت ایسلند در مواقعی کمک هزینه مسکن و غذا را از برخی پناهجویان حتی مدتها قبل از اخراج آنان از ایسلند لغو کرده است. شورای اروپا، صلیب سرخ و بسیاری از سازمان های حقوق بشر شرایط زندگی در یونان را برای پناهندگانی که اغلب به خدمات اولیه از جمله مراقبت های بهداشتی، مسکن و آموزش دسترسی ندارند، نامناسب می دانند و لذا اخراج این افراد توسط ایسلند نقض حقوق پناهجویان محسوب می شود.
نقض حقوق افراد بی‌خانمان
ایسلند 364134 نفر جمعیت دارد. بین سالهای 2009 تا 2017، پایتخت ایسلند 168 درصد افزایش تعداد شهروندان بی‌خانمان را تجربه کرد. زنان نسبت به سالهای قبل بی خانمانی را در ایسلند تجربه می کنند. یک پناهگاه خاص در پایتخت شاهد افزایش 35 تا 41 زن در یک ماه بود و 27 نفر از این زنان قبلاً هرگز از خدمات سرپناه استفاده نکرده بودند. زنان همچنین به دلیل اعتیاد به مواد مخدر و الکل تمایل دارند بیشتر از مردان در پناهگاه ها بمانند. بر اساس آخرین اطلاعات شورای بهزیستی ایسلند در سال 2021، حدود 87 زن و 214 مرد تنها در پایتخت بی خانمان هستند. 71 درصد از افراد مرد، 29 درصد زن و بیشتر افراد بین 21 تا 49 سال سن داشته اند.
نقض حق دسترسی به امکانات رفاهی در زندگی
این گزارش با اشاره به بالا بودن هزینه های زندگی در ایسلند می افزاید: هزینههای زندگی در ایسلند بسیار گران است و حتی از سوئیس نیز عبور کرده است. غذا، سوخت، لباس و ... ، همه گران و به لحاظ قیمت، سه برابر ایالات متحده است، زیرا این یک جزیره در وسط اقیانوس اطلس شمالی است.
افزایش نرخ بیکاری در ایسلند
در سال 2022، نرخ بیکاری در ایسلند، کمی بیش از چهار درصد بود. نرخ بیکاری کل ایسلند در سال 2020 میلادی به دلیل مدیریت بد واکنش به همه گیری کرونا، 12،8 درصد بود که 26403 نفر را نشان می داد. در سودورنس، نرخ بیکاری در زنان در ماه ژانویه 2020، 29.1 درصد و در مردان 24 درصد بود. در سطح ملی، تعداد افرادی که بیش از یکسال از کار بیکار شده‌اند، در حال افزایش است. طبق آخرین آمار، تعداد آنها به 4508 نفر رسید.
نقض حق حیات
کشور ایسلند یکی از کشورهایی بود که به عنوان موافق، اعلامیه جهانی حقوقبشر را در سال ۱۹۴۸ امضا کرد و این در حالی است که امروزه از ایسلند به عنوان تنها کشور جهان که افراد سندروم‌داون را به صورت صددرصد ریشه‌کن کرده، نام برده می‌شود. ایسلند بر اساس پروتکل‌های مصوب و سیاستگذاریهای بهداشتی در مورد کشور خود و بر اساس قوانین وضع شده، به ریشه‌کن کردن و نسلکشی دستهجمعی افراد سندروم داون پرداخته و از سال ۲۰۱۵، هیچ فرد سندروم‌داونی در ایسلند به دنیا نیامده است.
سقط جنین در ایسلند
جدول زیر نرخ سقط جنین کشورهای مختلف را به ازای هر 1000 زن نشان می‌دهد:
نقض حق منع شکنجه
13 می 2022 کمیته سازمان ملل متحد علیه شکنجه (CAT) نگرانی‌ها و توصیه‌های اصلی خود پیرامون ایسلند را ارائه داد. کمیته نسبت به اینکه قانون فعلی ایسلند چهار هفته سلول انفرادی را در بازداشت پیش از محاکمه، و حتی یک دوره طولانی‌تر جداسازی را برای بازداشت شدگان متهم به جرمی که حداقل ده سال حبس دارد، مجاز می‌داند ابراز نگرانی کرد. کمیته از دولت عضو خواست تا قوانین خود را در مورد سلول انفرادی مطابق با استانداردهای بین المللی تغییر دهد. علاوه بر این، کمیته خاطرنشان کرد که استفاده از مواد مخدر همچنان یکی از چالش های عمده ای است که سیستم زندان ایسلند با آن مواجه است. با توجه به سطح بالای خشونت خانگی و جنسی ایسلند، از جمله تجاوز جنسی و به ظاهر محدود پیگرد قانونی، کمیته توصیه کرد که ایسلند تلاش‌های خود را برای تحقیق در مورد خشونت‌های جنسی و جنسیتی، محاکمه مرتکبین ادعایی و جبران مناسب قربانیان تقویت کند.
نقض حق تعیین سرنوشت
این گزارش در ادامه با اشاره به تلاش آمریکا برای حضور نیروهای نظامی در ایسلند آورده است: دولت ایالات متحده در سال 2015، با ادعای نزدیک شدن هواپیماهای جنگنده روسی به حریم هوایی ایسلند که باعث نگرانی در ایالات متحده، ایسلند و نروژ شده بود، پیشنهاد داد زمینه‌هایی برای افزایش حضور نظامی ارتش این کشور در ایسلند فراهم شود. از این رو، دو کشور توافقنامه ای را در سال 2016 امضاء کردند که بر اساس آن، نیروهای آمریکایی در جزیره آرکتیک مستقر شدند. همچنین، ایسلند به آمریکا و ناتو اجازه داد که به پایگاه دریایی سابق آمریکا در کفلاویک نیز دسترسی داشته باشند. این پایگاه نظامی در طول جنگ جهانی دوم برای آمریکا و در طول جنگ سرد برای ناتو از اهمیت اساسی برخوردار بود. ایسلند یکی از اعضای بنیان‌گذار سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است، اما هیچ ارتش مستقلی ندارد. هم اینک ایسلند کم جمعیتترین کشور عضو پیمان ناتو است.
75 میلیون دلار برای قرار گرفتن ارتش آمریکا در ایسلند
طبق گزارش طبقهبندی نشده بودجه مالی 2020 وزارت دفاع ایالات متحده، ارتش ایالات متحده قصد داشت 75 میلیون دلار در پایگاه دریایی کفلاویک هزینه کند. در این رابطه، 18 میلیون دلار برای به‌روزرسانی «بالشتک بار خطرناک» فرودگاه، منطقه آسفالت شده برای بارگیری و تخلیه مواد منفجره و سایر محمولههای خطرناک اختصاص داده شده است. 7 میلیون دلار نیز برای آماده‌سازی بخش مسطح سایت و همچنین مناطق پرتاب هواپیماهای نظامی و32 میلیون دلار باقیمانده برای گسترش پارکینگ منطقهای که هواپیماهای نظامی در آن پارک می‌شوند، اختصاص یافته است. همه اینها، مبین این بود که ارتش آمریکا قصد داشت آمادگی رزمی را در این پایگاه افزایش دهد.
ایسلند ، چهارمین کشور افسرده در اروپا
سازمان ملل متحد و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، از جمله سازمان‌هایی هستند که با بررسی شاخص‌های خوشبختی، میزان رضایت افراد از زندگی فردی و اجتماعی را مورد مطالعه قرار می‌دهند. اما اگر این نظرسنجی‌ها را به‌طور عمیق‌تر بررسی کنیم، در می‌یابیم که قشر عظیمی از جوانان و زنان ساکن کشورهای اروپایی در پشت نقابی از جایزه‌های جهانی کشورهای شاد پنهان شده‌اند. به‌طوری که بسیاری از ساکنان کشورهای دانمارک، نروژ، سوئد، ایسلند و حتی فنلاند از تنهایی، افسردگی، فشارهای روانی و استرس رنج می‌برند و تقریباً از هر ده ایسلندی یک نفر علائم افسردگی را تجربه می‌کند. این چهارمین نرخ در اروپا است. زنان جوان به احتمال زیاد، احساس افسردگی می‌کنند. تقریباً 18 درصد از کل دختران و زنان 15 تا 24 ساله گزارش داده‌اند که علائم افسردگی را تجربه می‌کنند که بالاترین میزان در اروپا است.
متن کامل گزارش ستاد حقوق بشر درباره وضعیت حقوق بشر در ایسلند را اینجا دریافت کنید.