پذیرش پناهجویان نجات یافته توسط کشتی‌های نجات از سوی کشورهای اروپایی به رقم خوردن بحران دیپلماتیک جدی میان کشورهای مذکور منجر شده که بیش از هر زمان دیگری پناهجویان را قربانی می‌کند.
به گزارش مرکز پایش ستاد حقوق بشر، سیاست‌های پناهجویی در میان کشورهای اروپایی همواره ابزاری در سیاست خارجی بوده است.اگرچه کشورهای عضو اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند تا سیاست‌های پناهجویی خود را به اصطلاح هماهنگ کنند، اما هیچگاه معیار مشخصی برای پذیرش پناهجویان ندارند؛ همین امر که نشان دهنده عدم موضوعیت نگرانی‌های بشردوستانه در سیاست‌های پناهجویی اروپاست، خود به ایجاد بحران در روابط دیپلماتیک از یک سو و آسیب‌های مضاعف به پناهجویان از سوی دیگر می‌شود.
عدم تعیین عامدانه معیارهای پذیرش پناهجویان به کشورهای اروپایی این امکان را می‌دهد تا در پی بروز هر درگیری منطقه ای و بین المللی بهانه‌هایی برای رد درخواست پناهجویی متقاضیان فراری از جنگ و ناامنی داشته باشند.در عین حال، رویکرد کشورهای اروپایی مبنی بر عدم تعیین معیار در پذیرش پناهجویان و اقدامات خودسرانه متعاقب آن، نابرابری‌های قابل توجهی میان آن‌ها در این موضوع ایجاد می‌کند.
کشتی نجات «وایکینگ اقیانوس»، حامل پناهجویان نجات داده شده از مسیرهای آبی منتهی به اروپا در روزهای گذشته، بحران دیپلماتیک پناهجویی میان کشورهای اروپایی را آشکار کرد که در ماه‌های گذشته پس از بروز درگیری‌ها و جنگ‌ها آغاز شد و به اروپا خاطره تلخ موج پناهجویان سال ۲۰۱۵ را یادآوری کرد.
مخالفت غیرقابل درک و غیرقابل توجیه ایتالیا با لنگر انداختن «وایکینگ اقیانوس» حامل ۲۳۴ پناهجو، نخستین جلوه علنی از بحران دیپلماتیک ناشی از سیاست پناهجویی را آشکار کرد.
در بررسی این موضوع باید به دو نکته مهم توجه داشت؛نخست، «فرانتکس»، آژانس مرزبانی و گارد ساحلی اتحادیه اروپا نقش فعالی در عقب راندن غیرقانونی پناهجویان در کشورهای اروپایی دارد که دروازه ورود به قاره سبز محسوب می‌شوند. تاکنون گزارش‌های متعددی از نقض حقوق بشر توسط این آژانس، همکاری با کشورهای ناقض حقوق بشر برای نگهداری از پناهجویانی که به صورت غیرقانونی بازداشت شده اند، … منتشر شده است.
این بدان معناست که هماهنگی کشورهای اروپایی در زمینه مهاجرت بر اصل عدم پذیرش پناهجویان قرار دارد. دو، این کشورها در حالی بر سر ورود پناهجویان باهم درگیر شده اند که در پی بروز اوکراین آغوش خود را برای پناهجویان این کشور باز کرده بودند.
«جودیت ساندرلند»، رئیس بخش اروپا و آسیای مرکزی دیده بان حقوق بشر می‌گوید: شرایط وادار شدن مردم به فرار از کشورهایشان مانند جنگ، ظلم، تغییرات آب و هوا و قحطی، بدتر می‌شود؛ هیچ کس سوار قایق‌های بادی و مستعمل نمی‌شود، مگر اینکه کاملا ناامید شده و هیچ گزینه دیگری نداشته باشند.
وی هشدار داد: همه این مهاجران از موقعیت‌های وحشتناک در کشورهای خود فرار می‌کنند و شواهد زیادی از خشونت علیه پناهندگان و مهاجران در لیبی وجود دارد؛ کشورهایی مانند ایتالیا و مالت ممکن است احساس کنند که سهم ناعادلانه ای را از مسئولیت مهاجران و پناهندگانی که از طریق دریا وارد می‌شوند، به دوش می‌کشند؛ و همین امر به بحران‌های دیپلماتیک دامن می‌زند.
«ساندرلند» گفت: از سال ۲۰۲۱ بیش از ۲ هزار مرگ و مفقودی پناهجویان در مسیر مدیترانه مرکزی ثبت شده است؛ این تعداد ممکن است افزایش یابد؛ آن چه واقعا مورد نیاز است، یک سیستم قابل پیش‌بینی برای پیاده‌سازی و جابجایی مهاجران است که در آن به درستی با آن‌ها رفتار، حقوق آن‌ها رعایت و درخواست‌های پناهندگی آن‌ها بررسی و ارزیابی شود.
طبق گزارش «گاردین»، براساس مستند « The Crossing» اخیرا پخش شده توسط «آی تی وی »، بحث‌های طولانی میان گاردهای ساحلی انگلیس و فرانسه برای نجات قایق حامل ۳۴ پناهجو در کانال «مانش» به مرگ ۲۷ نفر آن‌ها منجر شد.گارد ساحلی فرانسه با انتشار اسنادی جزئیات این حادثه را اعلام کرده است اما همتای انگلیسی اش، تاکنون از چنین اقدامی خودداری کرده است.
باید توجه داشت که این حادثه تنها یک نمونه از قربانی شدن پناهجویان بر اثر اختلافات دیپلماتیک میان انگلیس و فرانسه در این موضوع است؛ این روند همانگونه که بی سابقه نبود، بی انتها خواهد بود و در روزها و هفته‌های آینده احتمالا شاهد بروز آشکار بیشتر آن خواهیم بود.
بنا به گزارش رویترز، جنگ لفظی میان فرانسه و ایتالیا پس از عدم پذیرش کشتی نجات «وایکینگ اقیانوس» حامل بیش از ۲۳۰ پناهجو توسط «رم» بالا گرفت.دولت فرانسه ضمن انتقاد شدید از ایتالیا به دلیل این اقدام، اعلام کرد که از توافق پذیرش ۳ هزار و ۵۰۰ پناهجوی حاضر در ایتالیا که مورد توافق کشورهای اروپایی بوده، خارج می شود و به آلمان نیز توصیه کرد که همین کار را کند.
وزیر فرانسه در امور مهاجران گفت: عدم پذیرش وایکینگ اقیانوس توسط ایتالیا قوانین اروپایی در مورد تقسیم مسئولیت‌ها در پذیرش مهاجران را نقض می‌کند.
در مقابل فرانسه که ایتالیا را به شکستن پیوند اعتماد و نقض قوانین بین المللی متهم کرد، دولت راستگرای افراطی ایتالیا به ریاست «جورجیا ملونی»، واکنش پاریس را غیر قابل درک و غیرقابل توجیه خواند.البته ایتالیا در این موضوع تنها در برابر فرانسه نایستاد بلکه مدعی شد که با پذیرش ۹۰ هزار پناهجو در بنادرش به اقدامات مرزی اتحادیه اروپا نیز انتقاد دارد.