پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر- افسانه شیپوری: خبر عضویت 4 ساله جمهوری اسلامی ایران در کمیسیون مقام زن CSW بازتاب‌های گسترده‌ای را در پی داشته است. عضویت ایران در این کمیسیون می‌تواند فرصتی باشد برای ارائه دستاوردها و ابتکارات ایران در حوزه زنان. با توجه به اینکه این سومین بار از سال 2011 است که ایران عضو این کمیسیون می‌شود، تجربیات گذشته در این مسیر می‌تواند کمک شایانی به هر چه بهتر ارائه و معرفی نوآوری‌ها و اقدامات حوزه زنان را در پی داشته باشد.
«لیلا فلاحتی»، مدیر کل امور بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر به سووالات مطروحه در این خصوص پاسخ داده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ساختار و اهداف اصلی کمیسیون مقام زن را به طور مختصر تشریح فرمایید؟
ساختار کمیسیون مقام زن به این صورت است که تا قبل از سال 2011 کمیسیون مقام زن در کنار چند آژانس دیگر فعالیت‌های حوزه زنان را رصد و انجام می‌داد مثل یونیفم، آکسفام و دیگر سازمان‌های بین‌المللی مرتبط. برخلاف حوزه‌های دیگر مثل حوزه کودکان که یک نهاد مستقل در سطح بین‌المللی دارند مثل یونیسف یا یونسکو که موضوع آموزش را دنبال می‌کند، در حوزه زنان فقط چند آژانس کوچک موضوعات مرتبط با زنان را بررسی و دنبال می‌کردند.
در سال 2011 پیشنهاد شد که از ترکیب آژانس‌های کوچک یک نهاد مختص زنان تاسیس شود که در نهایت نهاد زنان ملل متحد (UN-Women) شکل گرفت. کمیسیون مقام زن نیز به عنوان بخش اجرایی آن باقی ماند.
از نظر تاریخچه، کمیسیون مقام زن از سال 1947 نهادی بود که فعالیت‌ها و سیاست‌گذاری‌های حوزه زنان را در سطح بین‌المللی انجام می‌داد و در سوابق آن می‌توان به 4 کنفرانس جهانی در حوزه زنان اشاره نمود که چهارمین آن همراه با تصویب بیانیه پکن بود. این کمیسیون دو سطح اصلی دارد که یک سطح آن وابسته به سازمان‌های مردم نهاد است و یک سطح آن وابسته به دولت‌ها. در سطح دولتی وزیر، معاون رئیس جمهور و یا مقامات ارشد در حوزه زنان به نمایندگی از مراجع ملی حوزه زنان و خانواده مشارکت دارند و در سطح غیردولتی نیز سازمان‌های مردم نهاد که دارای مقام مشورتی هستند، با این کمیسیون همکاری می‌کنند.
این کمیسیون هر سال همزمان با روز جهانی زن، نشستی ۱۰ روزه را از 8 تا 18 مارس هر سال برای بررسی پیشرفت‌ها و چالش‌های پیش روی حوزه زنان در سطح جهان برگزار می‌کند که هم نمایندگان دولت‌ها و هم نمایندگان سازمان‌های غیردولتی در این 10 روز درباره مسائل و مشکلات و دستاوردهای حوزه زنان گفتگو می‌کنند.
کمیسیون مقام زن بیشتر ماهیّت ترویجی، گفتگویی و مشورتی دارد و کشورها از فرصت این کمیسیون برای تبادل تجارب و گفتگو درباره دستاوردها و چالش‌ها استفاده می‌کنند. قطعنامه‌های این کمیسیون جنبه راهبردی دارد و به منظور کمک به رفع نابرابری‌ها در حوزه زنان شکل می‌گیرد. هر 5 سال یکبار نیز کشورها، دستاوردها و چالش‌های خود را در 12 محور نگران‌کننده در حوزه زنان با هم به اشتراک می‌گذارند. علاوه بر این، در پایان هر نشست سالیانه قطعنامه‌هایی صادر می‌شود که ابتدا در سطح مناطق جغرافیایی پیشنهاد و سپس در سطح جهانی تصویب می‌شود و معیار گزارش‌های سال‌های آینده در زمینه دستاوردها و چالش‌ها می‌شود.
آیا تعداد سازمان‌های مردم نهادی که می‌فرمایید، مشخص است و کسب مقام مشورتی دائمی است؟
تعداد سازمان‌های مردم نهاد دارای مقام مشورتی در سازمان ملل در حدود 5081 است که از مجموع آنها 134 سمن دارای مقام مشورتی عمومی و 3974 مقام مشورتی ویژه دارند. در ایران نزدیک به 900 سمن فعال در حوزه زنان و خانواده داریم که تعدادی محدودی از آنها در حوزه زنان مقام مشورتی دارند و سالیانه در محور تخصصی کمیسیون مقام زن هم بیانیه صادر می‌کنند، به عنوان بخش غیردولتی در نشست‌های غیردولتی شرکت می‌کنند و نقش مهمی در انعکاس دستاوردها در حوزه زنان و خانواده دارند. فرایند دریافت مقام مشورتی از طریق اکوسوک انجام می‌گیرد که مستلزم تکمیل فرم و ارائه گزارش‌های سالیانه است.
انعکاس دستاوردها و اقدامات ملی کشورمان در ارائه خدمات اجتماعی در حوزه زنان و خانواده و همچنین ارتقا جایگاه زنان، در عرصه بین‌المللی چه واکنش‌هایی را در پی داشته است؟
نکته بسیار مهم ارائه دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران و طرح آن در کمیسیون مقام زن است. نحوه فعالیت‌های این کمیسیون به صورت سالیانه مشخص شده است؛ از این رو، ایران در طول سال فرصت بسیار خوبی دارد تا دستاوردها، نوآوری‌ها و ابتکارات خود در حوزه زنان و خانواده را در قالب گزارش‌های بین‌المللی منتشر کرده و به این کمیسیون ارائه دهد. دبیرکل سازمان ملل متحد هر سال در گزارشی در مورد اقدامات و دستاوردها و چالش‌ها در محور اولویت دار در سطح جهانی را به کمیسیون مقام زن ارائه می‌دهد که در این گزارش، بهترین اقدامات و نوآوری‌ها معرفی می‌شود.
خوشبختانه امسال در 7 محور گزارش دبیر کل سازمان ملل، اقدامات و دستاوردهای ایران نیز منعکس شده بود.
ما در سطح بین‌المللی اقدامات قابل توجهی در حوزه زنان داریم که باید با هم‌افزایی از این فرصت‌ها به صورت تخصصی استفاده کنیم.
اقدامات حقوق بشری ایران در حوزه زنان تحت تبلیغات رسانه‌ای غربی‌ها همواره پنهان مانده، انتخاب ایران در کمیسیون مقام زن با وجود برخی مخالفت‌ها از سوی کشورهای معاند را چگونه ارزیابی می‌فرمایید؟
این اولین بار نیست که ایران عضو کمیسیون مقام زن می‌شود، پیش از نیز دو دوره عضو کمیسیون مقام زن بوده‌ایم. از آنجا که بانوان ایرانی نقش بسیار پررنگی عرصه جامعه دارند و در بسیاری از عرصه‌ها درخشان هستند؛ عضویت ما در این کمیسیون می‌تواند تاثیرات مثبتی را به همراه داشته باشد. بانوان ایرانی در عرصه‌های مختلفی خوش درخشیده‌اند؛ مثلا بسیاری از زنان ایرانی در عرصه کارافرینی و کسب و کارهای خورد و کوچک، تعاونی‌ها در سطح شهرها و روستاها موفق و صاحب برندهای معتبر هستند.
علاوه بر این زنان در حوزه علم و فناوری و تکنولوژی‌های نوین نیز بسیار خوش درخشیده‌اند اثربخشی آنان در جامعه و بخش‌های مختلف ثابت شده است. همین توانمندی‌های زنان ایرانی بهترین راه برای تغییر نگاه‌های منفی است که معاندین جمهوری اسلامی ایران سعی در القا پیش‌داوری‌ها به جهان دارند.
عضویت ایران از سال 2022 در این کمیسیون شروع می‌شود و محور موضوعات درباره محیط زیست،کاهش خطرپذیری و تغییرات اقلیمی است که بانوان ایرانی فعالیت‌های فوق‌العاده‌ای در این حوزه‌ها داشتند؛ از برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای زنان، فعالیت‌های گسترده و خوب سازمان‌های مردم نهاد کشورمان در حوزه محیط زیست و تغییرات اقلیمی که ذیل اقدامات سازمان محیط زیست صورت می‌گیرد و بسیاری از آنها زنان هستند.
در سال 2023 محور موضوعات این کمیسیون بر توانمندسازی زنان و دختران و نوآوری و تحولات در عصر آموزش و دیجیتال برنامه ریزی شده است. ایران از جمله کشورهایی است که در این خصوص فعالیت خوبی دارد. اقدامی که معاونت زنان و معاونت علمی و فناوری با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای کارآفرینی زنان در حوزه دیجیتال مارکتینگ انجام داده اقدامی بسیار مثبت و در جهت توانمندکردن بانوان ایرانی است. اینجا باید اشاره کنم حتی زنان روستایی که به خاطر شیوع کرونا نمی‌توانند به صورت حضوری محصولات‌شان را به فروش برسانند با حمایت دولت وام می‌گیرند و در عرصه دیجیتال محصولات خود را به فروش می‌رسانند. در این عرصه به آنها آموزش هم داده می‌شود و دیجی کالا نیز بدون اینکه هزینه‌ای از زنان دریافت کند محصولات آنها را تبلیغ می‌کند تا فروش بروند.
ایران در مجموع کشورهایی است که اقدامات فوق العاده‌ای برای توانمندسازی زنان در این دوره انجام داده. بنابراین کمیسیون مقام زن برای ما فرصتی است تا با ارائه نوآوری‌ها و دستاوردهای حوزه زنان، تبلیغات منفی غربی‌ها را خنثی کنیم. وقتی اقدامات و دستاوردهای حوزه زنان در گزارش دبیر کل سازمان ملل منعکس می‌شود به معنای این است که این ظرفیت برای ایران فرصت است و ضرورت دارد با هم‌افزایی بین دستگاه‌های مختلف و پرقدرت در عرصه بین‌المللی برای معرفی دستاوردهای بانوان ایرانی حاضر شویم.
من معتقدم معرفی نوآوری‌ها و دستاوردهای بانوان ایرانی یک فرصت فوق‌العاده است که بسیاری از پروژه‌هایی که یک عده‌ای معاند خارج از کشور که با گرفتن میلیون‌ها دلار می‌خواهند چهره ایران را مخدوش کنند ما می‌توانیم با نشان دادن وضعیت و ظرفیت واقعی زنان در ایران این تخریب‌گری را خنثی کنیم.
پیشنهاد شما برای استفاده بهینه از ظرفیت ستاد حقوق بشر در این عرصه و کمک به برجسته ساختن حقوق و جایگاه زنان چیست؟
به نظر من ظرفیت ستاد حقوق بشر در این عرصه فوق‌العاده است. گزارش‌های دریافتی ستاد در حوزه زنان و توانمندی‌های آنها می‌تواند مستند بسیار خوبی برای کمیسیون مقام زن باشد. مثلا وقتی درخصوص اشتغال زنان صحبت می‌کنند ما می‌توانیم حضور زنان را در کارآفرینی به‌ویژه در چارچوب شرکت‌های دانش بنیان و نوتکنولوژی‌ها ارائه کنیم.
این عرصه می‌تواند نقش مهمی در رفع کلیشه‌ها علیه زن مسلمان در عرصه جهانی داشته باشد. زنان ایرانی در بسیاری از عرصه‌ها همچون فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حضور پررنگی دارند و ما باید با کمک هم کمیسیون مقام زن را ظرفیت و جایگاهی برای رساندن صدای بانوان ایرانی به جهانیان ببینیم.