به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، روز جهانی اسکان بشر، که هر سال در ۷ اکتبر گرامی داشته می‌شود ، فرصتی است برای بازنگری در وضعیت مسکن و اسکان انسانی در جهان، به‌ویژه در مناطقی که با بحران‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مواجه است.
در این روز، سازمان ملل متحد و سایر نهادهای بین‌المللی بر اهمیت دسترسی به مسکن مناسب و پایدار تأکید می‌کنند و دولت‌ها را به اجرای تعهدات خود در این زمینه فرا می‌خوانند.
طبق گزارش سالانه UN-Habitat در ژوئن ۲۰۲۵، برای دستیابی به مسکن مناسب برای همه تا سال ۲۰۳۰، روزانه باید ۹۶,۰۰۰ واحد مسکونی جدید ساخته شود. این در حالی است که با افزایش جمعیت شهری و بحران‌های اقلیمی، شکاف مسکن در حال گسترش است و بسیاری از کشورها به‌ویژه در خاورمیانه با چالش‌های جدی در تأمین مسکن مناسب مواجه هستند.
چالش‌های دسترسی به مسکن
تحریم‌های اقتصادی نقش تعیین‌کننده‌ای در محدود کردن دسترسی شهروندان به مسکن مناسب در کشورهای تحت تحریم داشته‌اند. محدودیت منابع مالی، افزایش قیمت مصالح ساختمانی و کاهش توان خرید خانواده‌ها باعث شده بخش قابل توجهی از جمعیت کشورهای تحت تاثیر تحریم ها در مواجهه با مشکلات اسکان و کیفیت زندگی باشند که موجب افزایش آسیب‌پذیری اجتماعی و اقتصادی گروه‌های کم‌درآمد و حاشیه‌نشین شده است.
ایران با میزبانی از حدود ۳.۵ میلیون پناهنده افغان، بزرگ‌ترین کشور میزبان پناهندگان در جهان است. طبق گزارش UNHCR در ژوئن ۲۰۲۵، حدود ۷۷۳,۰۰۰ پناهنده با کارت‌های «آمایش» و «هویت» در ایران ثبت شده‌اند، در این کشور زندگی می‌کنند. این جمعیت گسترده، فشار زیادی بر منابع مسکن، خدمات عمومی و زیرساخت‌های شهری وارد کرده است.
تجارب کشورهای جنگ‌زده در منطقه نشان می‌دهد که فقدان حمایت قانونی و محدودیت منابع، دسترسی به مسکن ایمن را برای زنان، کودکان، سالمندان و افراد دارای نیازهای ویژه محدود می‌کند. این شرایط نه تنها تهدیدی برای سلامت و رفاه جامعه است، بلکه پیامدهای بلندمدت بر توسعه پایدار و انسجام اجتماعی دارد.
تلفیق رویکردهای حقوق بشری و سیاست‌های ملی در کشورها
تلفیق رویکردهای حقوق بشری و سیاست‌های ملی می‌تواند به تحقق حق مسکن امن کمک کند. رویکردی که هم حق بنیادین شهروندان برای دسترسی به مسکن مناسب را تضمین کند و هم مسئولیت دولت‌ها در ارائه حمایت اجتماعی و قانونی را تقویت نماید، پایه‌ای برای توسعه پایدار و کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهد بود.
نقش نهادهای بین‌المللی و همکاری منطقه‌ای
سازمان‌های بین‌المللی از جمله دفتر سازمان ملل برای اسکان بشر (UN-Habitat) و کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) نقش حیاتی در حمایت از اسکان امن دارند. این نهادها می‌توانند با ارائه منابع، آموزش، و مشاوره فنی، ظرفیت دولت‌ها را برای مدیریت بحران‌های انسانی و توسعه سیاست‌های مسکن بهبود دهند. همکاری منطقه‌ای میان کشورهای همسایه نیز می‌تواند تجربه‌ها و راهکارهای موفق در مدیریت بحران‌های اسکان و مهاجرت را منتقل کند و فشارها را کاهش دهد.
روز جهانی اسکان بشر یادآور این است که مسکن مناسب، نه تنها یک نیاز اولیه، بلکه یک حق بنیادین انسانی است. تحقق این حق مستلزم همکاری دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و جامعه مدنی است. تنها با اراده جمعی و اجرای سیاست‌های مؤثر می‌توان به بحران مسکن پایان داد و آینده‌ای پایدار و عادلانه برای همه ساخت.
در این روز می بایست سازوکارهای حقوق بشری و سازمان ملل و جهانیان به یاد مردم غزه باشند که در پی حملات مکرر رژیم صهیونیستی مسکن و محل آسایش خود را از دست داده‌اند و راهی برای توقف جنایت های این رژیم اشغالگر پیدا کنند.