به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، گزارش نهادهای مدنی حاکی از آن است که سیستم بازداشت مهاجرتی کانادا با نقض گسترده ظرفیت قانونی افراد با ناتوانی‌های جسمی و ذهنی که منجر به ناتوانی آنها برای اتخاذ تصمیمات اساسی در مورد زندگی‌اشان می شود، علیه آنها تبعیض قائل شده است.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر با انتشار گزارشی 40 صفحه‌ای با عنوان «حس می‌کردم همه چیز در زندگی متوقف شده است: نقض حقوق قانونی افراد کم‌توان در سیستم بازداشت مهاجرتی کانادا» به مناسبت روز جهانی افراد کم‌توان، شواهدی را ارائه کرده که نشان می‌دهد چگونه استفاده کانادا از نمایندگان تعیین‌شده (توسط دولت)، حقوق مهاجران بازداشت‌شده کم‌توان را برای اتخاذ تصمیمات خود زیر سوال می‌برد؛ تصمیماتی که اغلب پیامدهایی حیاتی و شگرفی داشته‌اند. زمانی که هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا تشخیص دهد فرد بازداشت‌شده «نمی‌تواند ماهیت روند قانونی را درک کند،» نماینده‌ای را برای او تعیین می‌کند.
«سامر موسکاتی»، معاون مدیر حقوق کم‌توانان در دیده‌بان حقوق بشر، در انتقاد از این رویکرد گفت: «سیستم بازداشت مهاجران در کانادا نه تنها آزادی افراد کم‌توان را از آنها سلب می‌کند، بلکه حق آنها برای اتخاذ تصمیم را نیز از بین می‌برد. این سیستم به صورت مستمر علیه افراد کم‌توان تبعیض روا می‌دارد، خودمختاری آنها را می‌گیرد و می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای زندگی آنها داشته باشد.»
به گفته این نهاد مدنی، کانادا هر ساله هزاران مهاجر را بازداشت می‌کند، از جمله افرادی با ناتوانی‌های جسمی و ذهنی که در طول این فرآیند با تبعیض روبرو هستند. سازمان حقوق بشر با وکلا، نمایندگان تعیین‌شده، کارشناسان حقوق افراد کم‌توان و افرادی که قبلاً در بازداشتگاه‌های مهاجران بودند، مصاحبه کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که نقش نمایندگان تعیین‌شده توسط هیئت مذکور که ظاهراً به عنوان کمک به بازداشت‌شدگان در جلسات دادگاه و فرآیندهای حقوقی تعیین شده‌اند، در عمل نقص‌های جدی دارد. این نمایندگان طبق قانون کانادا مجاز هستند به جای فرد بازداشت شده تصمیم بگیرند، بدون این که اطلاع رسانی مناسبی صروت گرفته باشد، یا رضایت فرد کسب شده باشد و یا نیازهای خاص او برای اقامت لحاظ شود. دیده‌بان حقوق بشر تأکید دارد که این امر، نقض حقوق و کرامت افراد مهاجری است که در بازداشت هستند و مشکلات روحی و یا ناتوانی‌های جسمی دارند.
دیده‌بان حقوق بشر به روایت فردی به نام «پروسپر نیونزیما» پرداخته که تقریباً پنج سال در بازداشت مهاجرتی کانادا بوده است. او دستکم دو سال در انفرادی بازداشت بوده، زیرا بحران روحی موجب شد قادر به ارتباط گیری با دیگران نباشد. علیرغم این شرایط، جلسات استماع او برگزار می‌شد و نماینده‌ای که برای او تعیین شده بود، به جای او تصمیم می‌گرفت. او می‌گوید: «حبس همه زندگی‌ام را نابود کرد. هیچ وقت تصور نمی‌کردم چنین شرایطی در کانادا برایم اتفاق بیفتد.» او پس از تحمل چند سال زندان، آزاد شد و توانست توان تکلم و ارتباط‌گیری را به دست آورد.
نماینده تعیین شده برای «نیونزیما» به هیئت اجازه داد که روال قانونی را ادامه دهند؛ بدون لحاظ این که نیونزیما در شرایط اسفناکی است و قادر به حضور در این جلسات و یا برقراری ارتباط با دیگران نیست. پرونده او گواه دیگری است بر خطرات سیستم فعلی کانادا، سیستمی که ادعا می‌کند از افراد کم‌توان حمایت می‌کند، اما در واقع قدرت را از آنها سلب کرده و برای ماه‌ها و حتی سال‌ها بدون حمایت یا نماینده واقعی به زندان می‌اندازد.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، تعیین نماینده از سوی هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا از چند منظر به حقوق افراد کم‌توان به صورت جدی آسیب می‌زند. نخست، تصمیم‌گیری جایگزین؛ نمایندگان تعیین‌شده از نظر قانونی مجاز به اتخاذ تصمیمات برای بازداشت‌شدگان مهاجر هستند که این نقض حقوق قانونی آنهاست. دوم، ارزیابی نادرست، فرآیند تعیین نماینده، غیررسمی و بدون ارزیابی مناسب حمایت یا اقامت مورد نیاز فرد صورت می‌گیرد. سوم، نقش‌های مبهم و مورد مناقشه؛ یعنی مسئولیت‌های نمایندگان تعیین‌شده وسیع، تعریف‌نشده و نامنظم است. برخی از نمایندگان به شدت در پرونده‌ها دخالت دارند، در حالی که برخی دیگر به سختی با افرادی که وظیفه حمایت از آنها را دارند، ارتباط می‌گیرند. چهارم، نبود انتخاب یا نظارت؛ یعنی افراد مهاجر در بازداشت نمی‌توانند نمایندگان تعیین‌شده را خودشان انتخاب کنند و نظارتی وجود ندارد تا اطمینان حاصل شود که نمایندگان طبق اراده و خواست موکلان عمل می‌کنند. پنجم، آموزش و منابع ناکافی؛ یعنی نمایندگان تعیین‌شده اغلب فاقد آموزش و منابع لازم برای کار مؤثر با افرادی هستند که مشکلات روانی یا سایر ناتوانی‌ها را دارند؛ این امر منجر می‌شود تصمیماتی اتخاذ کند که به نفع موکلشان نیست.
دیده‌بان حقوق بشر از دولت کانادا خواست تا در راستای لغو بازداشت مهاجرتی اقدام کرده و فوراً به استفاده از بازداشتگاه‌های اصلاح و تربیت برای مهاجران پایان دهد و تأکید کرد: مقامات کانادا باید با حذف تصمیم‌گیری نیابتی، شرایطی را فراهم کنند که مهاجران بازداشت شده بتوانند آگاهانه در مورد زندگی خود انتخاب کنند.