به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، 2 دسامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی لغو برده داری نامگذاری شده است. تمرکز این روز بر ریشه کن کردن شکل‌های معاصر برده داری مانند قاچاق انسان، کار اجباری زنان و کودکان و ... برای استفاده در منازعات مسلحانه است.
اگر چه گفته می شود که برده داری به شکل قدیمی خود در کشورها منسوخ شده اما در عصر حاضر برده داری به شکلی مدرن در جهان بروز و ظهور یافته است. گزارش سازمان‌های بین‌المللی نشان می دهد میلیون ها نفر در جهان در شرایط برده‌داری مدرن زندگی می‌کنند، افرادی که در شرایط کار اجباری، قاچاق انسان و بهره‌کشی جنسی قرار دارند.
اروپایی ها که خود را سردمداران مبارزه با برده داری می دانند همچنان با این معضل دست و پنجه نرم می کنند و برده داری مدرن همچنان چالش بزرگی در اروپاست؛ میلیون‌ها نفر هنوز در شرایطی از کار اجباری، به سوءاستفاده جنسی و سایر اشکال برده‌داری گرفتار هستند. داده‌های اخیر از سال‌های 2022 تا 2024 نشان‌دهنده روندهای ثابت و نوظهور در برده‌داری مدرن در سراسر قاره سبز است.
برده‌داری مدرن شامل اشکال مختلف بهره‌کشی از جمله قاچاق انسان، کار اجباری، سوءاستفاده جنسی و خدمتکاری اجباری است. طبق گزارش شاخص جهانی برده‌داری بنیاد واک فری در سال 2023، 3.8 میلیون نفر در اتحادیه اروپا در وضعیت برده‌داری مدرن قرار دارند. به‌طور مشابه، سازمان بین‌المللی کار (ILO) تخمین زده است که در سال 2021، 50 میلیون نفر در وضعیت برده‌داری مدرن قرار داشته‌اند که اروپا سهم قابل توجهی از این آمار را دارد. تعداد زیادی از این قربانیان در صنایعی همچون کشاورزی، ساخت‌وساز و کار خانگی گرفتار هستند، صنایعی که به نیروی کار ارزان و غیررسمی وابسته‌اند.
عوامل کلیدی در برده‌داری مدرن در اروپا
یکی از عوامل اصلی برده‌داری مدرن در اروپا، مهاجرت است. پناهندگان و مهاجران، که اغلب از درگیری‌ها یا فقر فرار می‌کنند، به‌ویژه در معرض بهره‌کشی از سوی قاچاقچیان و کارفرمایان قرار دارند. بسیاری از آن‌ها به اروپا می‌آیند تا فرصت‌های بهتر پیدا کنند اما در نهایت گرفتار کار اجباری یا قاچاق جنسی می‌شوند. کشورهای ایتالیا، یونان و اسپانیا که به‌عنوان دروازه‌های اصلی مهاجرت به اروپا شناخته می‌شوند، شاهد تعداد زیادی از افراد قاچاق‌شده بوده‌اند که عمدتاً از شمال آفریقا، آفریقای جنوب‌صحرایی و اروپای شرقی هستند.
گزارش کمیسیون اروپا در 2022 در مورد قاچاق انسان نشان داد که قربانیان از کشورهایی همچون رومانی، آلبانی و نیجریه به‌ویژه در معرض خطر هستند. علاوه بر این، سازمان حقوق بنیادی اتحادیه اروپا (FRA) اشاره می‌کند که افزایش مهاجرت به دنبال بحران پناهندگان 2015 باعث افزایش آسیب‌پذیری در برابر سوءاستفاده از قربانیان شده است.
شیوع بیماری کووید-19 آسیب‌پذیری برخی گروه‌ها، به‌ویژه کارگران مهاجر و زنان، را بیشتر کرد. قرنطینه‌ها، بحران اقتصادی و تغییرات در بازارهای کار، شرایطی ایده‌آل برای تشدید برده داری مدرن ایجاد کرد. آخرین گزارش سازمان حقوق بنیادی اتحادیه اروپا که در 2023 به روز رسانی شده است، حاکیست که بحران اقتصادی ناشی از کرونا، همراه با ایجاد اختلال در روندهای معمول اجرای قوانین، باعث شد تا قاچاقچیان و کارفرمایان بی‌رحم به‌راحتی از افراد سوءاستفاده کنند.
سوءاستفاده جنسی همچنان بزرگ‌ترین شکل برده‌داری مدرن در اروپاست. گزارش نهاد هماهنگ‌کننده ضد قاچاق اتحادیه اروپا (EU Anti-Trafficking Coordinator) در سال 2022 نشان داد که تقریباً 60٪ از قربانیان قاچاق در اتحادیه اروپا مورد بهره‌کشی و سوءاستفاده جنسی قرار می‌گیرند. زنان و دختران بیشتر قربانی این نوع برده داری هستند که اغلب از اروپای شرقی، نیجریه و سایر مناطق برای کار در خانه‌های فساد یا بازارهای جنسی آنلاین قاچاق می‌شوند.
کار اجباری، به‌ویژه در صنایعی مانند کشاورزی، کار خانگی و ساخت‌وساز، همچنان یک مشکل بزرگ است. داده‌های کمیسیون اروپا در سال 2023 نشان می‌دهد که مردان از اروپای شرقی و آسیا به‌ویژه در معرض خطر کار اجباری قرار دارند و اغلب در شرایطی کار می‌کنند که حقوق کارگری را نقض می‌کند و بدون جبران مناسب یا تهدید به خشونت یا اخراج مجبور به کار می‌شوند.
بحران تمام نشدنی برده داری مدرن در اروپا
فشار روزافزونی بر شرکت‌های اروپایی برای مقابله با برده‌داری مدرن در زنجیره‌های تأمین خود وجود دارد. در حالی که کشورهای قاره سبز ژست مبارزه با برده‌داری مدرن می گیرند و قوانینی تصویب می کنند اما چالش‌های قابل توجهی همچنان وجود دارد. برای مثال، بسیاری از قربانیان برده‌داری مدرن به دلیل ترس از مقامات، دیپورت شدن، عدم تسلط به زبان و ناتوانی در برقراری گفتگو، یا عدم آگاهی از خدمات موجود همچنان از بیان مشکلاتشان ناکام هستند.
از سوی دیگر، اتحادیه اروپا نتوانسته قوانین را در کشورهای عضو هماهنگ کند و شکاف‌هایی در چارچوب‌های قانونی وجود دارد، به‌ویژه در صنایعی مانند کار خانگی. از سوی دیگر با ظهور پلتفرم‌های آنلاین و سوءاستفاده‌های دیجیتالی چالش جدیدی به‌وجود آورده است. با افزایش کار آنلاین، شاهد افزایش بهره‌کشی آنلاین، به‌ویژه بهره‌کشی جنسی از طریق وب‌سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی هستیم که مبارزه آن به مراتب سخت‌تر است.
برده‌داری مدرن در اروپا همچنان یک مشکل فراگیر است که میلیون‌ها نفر به‌ویژه مهاجران آسیب‌پذیر و زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای مقابله با برده‌داری مدرن، نیاز به تلاش‌های مشترک از سوی دولت‌ها، اجرای قانون، کسب‌وکارها و جامعه مدنی است تا از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در برابر سوءاستفاده محافظت شود؛ امری که بعید است در آینده نزدیک رخ دهد.