اینترسپت در گزارشی می‌گوید تحریم‌های یکجانبه دسترسی بیماران را در ایران به دارو و تجهیزات پزشکی با مشکل مواجه کرده است.
به گزارش مرکز پایش ستاد حقوق بشر، یک گزارش می‌گوید که «جو بایدن»، همان تحریم‌های «فشار حداکثری» مربوط به دوره «دونالد ترامپ» را ادامه داده و حتی شرکت‌ها را از تجارت قانونی بشردوستانه هم منصرف می‌کند.
اسنادی که «اینترسپت» به دست آورده، نشان می‌دهد که شرکت‌های چندملیتی تولیدکننده دارو‌های تالاسمی و دیگر بیماری‌های خاص، همچنین بانک‌هایی که واسطه خرید هستند، می‌گویند تحریم‌های آمریکا، در عمل تحویل دارو به طرف‌های ایرانی را دشوار کرده است.
دولت آمریکا در حال حاضر با شکایتی حقوقی جامعه تالاسمی ایران - یک سازمان غیردولتی مستقر در ایران که به افراد مبتلا به بیماری تالاسمی و دیگر بیماری‌های ارثی کمک می‌کند - روبه‌رو است.
این دادخواست که در دادگاه ایالت «اورگن» به جریان افتاده، می‌گوید پس از آنکه شرکت‌های خارجی تولید کننده دارو‌ها و تجهیزات ویژه بیماری‌های خاص و نیز دیگر بیماری‌ها، در هراس از تحریم‌ها، داد و ستد خود با ایران را قطع کرده یا کاهش داده‌اند، هزاران بیمار ایرانی جان باخته یا آسیب دیده‌اند.
در حالی که آمریکا تضمین کرده که تجارت انسانی با ایران از تحریم‌ها مستثنی خواهد بود، این شکایت که در حال حاضر و پس از آن که یک بار در دادگاه مردود شناخته شد، در مرحله تجدید نظرخواهی است، می‌گوید که تحریم‌های گسترده شبکه بانکی ایران موجب شده که شرکت‌های خارجی نسبت به هرگونه تجارتی با ایران بیعلاقه یا از انجام آن ناتوان باشند.
«محمد فرجی»، وکیل انجمن تالاسمی ایران، می‌گوید: دولت آمریکا گفته که برای کمک‌های انسانی، استثنا‌هایی را در نظر خواهد گرفت، اما در عمل دیده‌ایم که هیچ استثنایی وجود ندارد. ما تماس‌هایی را با کشور‌هایی که دارو‌ها و تجهیزات پزشکی را صادر می‌کنند، داشته‌ایم و آنها به صراحت گفته‌اند که به دلیل تحریم‌ها، قادر به صادرات دارو به ایران نیستند. بانک‌ها با ما همکاری نمی‌کنند و شرکت‌های مراقبت‌های بهداشتی نیز همینطور؛ آنها از تحریم‌های ثانویه نگران هستند و این را به صراحت می‌گویند.
اسنادی که «اینترسپت» به دست آورده، نشان می‌دهد که برخی شرکت‌ها به دلیل خطر گرفتار شدن در تله تحریم‌ها یا به دلیل بسته شدن مسیر‌های قانونی انجام تجارت با ایران، بطور کلی از تجارت انسانی با ایران منصرف شده‌اند.
تماس و نامه‌نگاری میان شرکت‌های بهداشتی اروپایی، بانک‌های خارجی و شریکان ایرانی آنها از سال ۲۰۱۸ آغاز شد؛ گاه، پیام‌های ارسالی بسیار صریح هستند: شرکت‌ها حتی برای ارائه دارو‌های اضطراری حیاتی هم، به دلیل تحریم‌ها، با ایران داد و ستد نمی‌کنند.
نامه‌هایی که بین بانک‌ها، شرکت‌های دارویی و مشتریان ایرانی‌شان رد و بدل شده، دقیقا نشان می‌دهد که تحریم‌های «فشار حداکثری» آمریکا بر نهاد‌های مالی ایران، حتی تراکنش‌های معمولی مربوط به تجهیزات پزشکی برای درمان مجموعه‌ای از بیماری‌ها را هم مسدود کرده است.
نامه‌ای در سپتامبر ۲۰۱۸ از سوی یک تولیدکننده دانمارکی محصولات اورولوژی، یعنی شرکت کلوپلاست (Coloplast)، به توزیع‌کننده ایرانی خود اعلام می‌کند که «هرچند محصولات کلوپلاست در چارچوب تحریم‌های کنترل صادرات آمریکا و/یا تحریم‌های بین‌المللی ممنوع نشده، اما ما در حال حاضر با شرایطی روبرو هستیم که بانک‌های بین‌المللی از انجام تراکنش‌های مالی با ایران منع شده‌اند و امکان دریافت پول بابت محصولات فروخته شده به ایران وجود ندارد.» (کلوپلاست به درخواست اینترسپت برای اعلام نظر در این زمینه پاسخی نداد.)
مولنلیکه (Mölnlycke)، یک شرکت تأمین کننده سوئدی بانداژ‌های ویژه درمان بیماران مبتلا به یک بیماری نادر پوستی با نام علمی (epidermolysis bullosa)، همان سال در نامه‌ای به رئیس یک سازمان غیردولتی ایران به نام «EBHome» که از این بیماران حمایت می‌کند، از این سازمان برای کمک به بیماران ستایش کرد، اما گفت که نمی‌تواند بانداژ‌ها را برای درمان بیماران ایرانی مبتلا به این بیماری ارسال کند.
در این نامه آمده بود: به دلیل تحریم‌های اقتصادی آمریکا، شرکت بهداشت و سلامت مولنلیکه فعلا تصمیم گرفته که هیچگونه تجارتی با ایران انجام ندهد. شکایت یک سازمان غیردولتی ایرانی در سوئد در سال ۲۰۲۱ به خاطر عواقب انسانی قطع تجارت با ایران علیه این شرکت ثبت، اما مردود شناخته شد. (مولنلیکه به درخواست خبرنگار اینترسپت برای اعلام نظر پاسخی نداد.)
محرومیت از دسترسی به این بانداژ‌های ویژه، شرایط وخیمی را برای بیماران ایرانی فراهم کرده است؛ این بیماری نادر پوستی، موجب بروز زخم‌ها و تاول‌های دردناک در بدن بیماران می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری کودکانی هستند که پوست آنها بسیار حساس است و برای جلوگیری از پاره شدن پوست هنگام تعویض بانداژ، نیاز به بانداژ‌های ویژه زخم دارند.
یک متخصص ایرانی، وضعیت شش بیمار نوجوان ایرانی را توصیف کرد که به دلیل عدم دسترسی به بانداژ‌های ویژه تولید شده توسط مولنلیکه، با خونریزی بیش از حد، عفونت و «درد‌های شدید طاقت فرسا» روبرو شدند.
تحریم این نوع ملزومات درمانی، در برخی موارد موجب شده که دولت‌های خارجی به راهکار‌های اضطراری برای اطمینان از تأمین آنها روی آورند؛ در سال ۲۰۲۰، دولت آلمان و یونیسف همکاری کرده و یک محموله بانداژ‌های ویژه را برای ایران تهیه و تحویل دادند.
پزشکان ایرانی همچنین مجبور شده‌اند بر روی محصولات داخل تکیه کنند. بیماران تالاسمی به خصوص، مجبور شده‌اند از محصولی به نام «دسفوناک» استفاده کنند.
«اینترسپت» اسناد تماس‌ها و مکاتباتی را که در سال ۲۰۱۸ از سوی طرف‌های ایرانی با شرکت «نوارتیس»، تولیدکننده «دسفرال»، انجام شده بود، به دست آورد که در آنها، این شرکت به نمایندگان ایرانی‌اش اعلام کرده بود که به دلیل تحریم‌های بانکی دچار مشکلاتی در انجام تراکنش‌ها شده است.این مشکلات تراکنشی، آغازِ پایانِ دسترسی پایدار به دارو‌های تالاسمی بود که برای درمان مؤثر بیماران باید به صورت منظم تجویز شوند.
«یونس عرب»، رئیس انجمن تالاسمی ایران، می‌گوید: ما سال‌هاست که در ایران برای کنترل این بیماری مبارزه می‌کنیم و این هدف قابل دستیابی است، اما واقعیت ساده این است که اگر این دسته از بیماران دارو‌های تنظیم کننده آهن مورد نیاز خود را در فرایند درمان نگیرند، می‌میرند. دست کم ۶۵۰ بیمار تالاسمی از سال ۲۰۱۸، که نتوانستیم دارو وارد کنیم، فوت شده‌اند و بیش از ده هزار بیمار ثبت شده داریم که مشکلات جدی داشته‌اند. البته «نوارتیس»، بر خلاف شرکت‌های دیگر و با وجود مشکلات پرداخت و دریافت ناشی از تحریم‌های آمریکا، روابط خود را با ایران قطع نکرد.
یک نماینده شرکت «نوارتیس» به «اینترسپت»، گفت که این شرکت حاضر است تجهیزات پزشکی را به ایران ارسال کند و این کار را از زمان اعمال تحریم‌های «فشار حداکثری» انجام داده، از جمله از طریق یک کانال تجارت انسانی که از سوی دولت سوئیس در سال ۲۰۲۰ ایجاد شده است.
«مایکل مئو»، سخنگوی «نوارتیس»، می‌گوید: از زمان بازگشت دوباره تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸، چالش قابل توجهی که بسیاری از شرکت‌های داروسازی با آن روبرو بوده‌اند، عدم دسترسی دولت ایران به ارز‌های خارجی کشور برای واردات کالا‌های بشردوستانه مانند انواع دارو بوده است. در مورد دارو‌های تالاسمی به طور خاص، «نوارتیس» این دارو‌ها را از سال ۲۰۱۹ به طور پیوسته تأمین کرده است. ما آماده بوده و هستیم تا سفارشات مربوط به این دارو‌ها را تامین کنیم. با این حال برای رسیدن دارو‌های ما به بیماران تالاسمی در ایران، «نوارتیس» به تلاش و همکاری وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروی ایران برای تخصیص منابع کافی ارز خارجی برای واردات این دارو‌ها از راه‌های تجاری رایج، نیاز دارد.
طبق گزارش میزان، تحریم‌های اقتصادی دوره ترامپ، به عنوان یک دستاورد برجسته از کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران، مورد توجه قرار می‌گرفت.
دولت آمریکا نیز تحریم‌های ثانویه را علیه ایران اعمال کرده به این معنی که هر شرکت خارجی که هنوز شهامت داشته تا در تجارت با بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی وارد شود، خود را در معرض مجازات‌های تحریمی قرار داده و از انجام تجارت با آمریکا محروم می‌شود؛ خطری که شماری از شرکت‌ها تمایلی به پذیرش آن ندارند. اگرچه دولت آمریکا مکررا اصرار دارد که تجارت کالا‌های بشردوستانه با ایران مشمول «فشار حداکثری» نمی‌شود، اما کارشناسان تحریم‌ها می‌گویند که این ادعایی گمراه کننده است.
آنها می‌گویند تحریم‌های اعمال شده چنان گسترده هستند که بانک‌ها و کشور‌های خارجی هرگونه معامله‌ای با ایران را به عنوان یک نقض احتمالی تحریم‌ها در نظر می‌گیرند.
«تایلر کالیس» (Tyler Cullis)، یک وکیل از شرکت فِراری و شرکا (Ferrari & Associates)، که یک موسسه حقوقی متخصص تحریم‌های اقتصادی مستقر در واشنگتن است، می‌گوید: تحریم‌های بانکی، هسته این مشکل است. برخی موسسات مالی ایران به دلایل مربوط به تروریسم، سلاح‌های کشتار جمعی و رفتار‌های ضدحقوق بشر، تحریم شده‌اند. بعد هم که دولت ترامپ تحریم‌ها را بر کل بخش مالی ایران اعمال کرد.
با اینکه تحریم‌های آمریکا مانع از دسترسی ایرانیان به نیاز‌های اساسی خود مانند غذا و دارو شود، اما در رسیدن به اهداف واشنگتن ناکام ماند؛ واداشتن ایران به تغییر رویکرد خارجی یا گفتگوی دوباره بر سر برجام.
در حال حاضر، در دادگاه فدرال آمریکا در اورگن، دادخواست یک گروه از ایرانیان مبتلا به تالاسمی در حال بررسی است که از دولت آمریکا و دفتر کنترل دارایی‌های خارجی(OFAC) که تحریم‌ها و مجوز‌های تجاری را اجرا می‌کند، می‌خواهد «اجازه واردات دوباره دارو‌ها و تجهیزات پزشکی ضروری به ایران از طریق مسیر‌های تجاری عادی» را صادر کند.
اخیرا این دعوای حقوقی به دلایل شکلی پرونده، در دادگاه رد شد، اما دوباره ماه گذشته درخواست تجدیدنظر داده شده است.
وکلایی که در این پرونده فعالیت دارند، اعلام کرده‌اند که آنها تلاش خود را ادامه خواهند داد تا دادگاه‌های آمریکا، دولت این کشور را به یافتن راه‌حلی برای رساندن دارو‌های حیاتی به بیماران در داخل ایران ملزم سازند.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی و همچنین کاخ سفید به درخواست‌های خبرنگار «اینترسپت» برای توضیح در این زمینه پاسخی ندادند.
«توماس نلسون» (Thomas Nelson)، وکیل شاکیان این پروندهريال می‌گوید: از نظر عاطفی، بیمارانی در حال تحمل عذاب و در آستانه مرگ هستند. صحبت درباره کودکان خردسالی است که به پانسمان‌های پزشکی نیاز دارند و دریافت نمی‌کنند. هیچ کس مایل به ایستادگی در برابر این مصونیت و قلدری دولت آمریکا در این زمینه نیست، باید افکار عمومی را از آنچه رخ می‌دهد، آگاه ساخت.