به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشرآمریکا از روز گذشته - شنبه ۱۳ بهمن - با فرمان دونالد ترامپ رسما از معاهده «منع گسترش موشک‌های میان برد هسته‌ای» موسوم به «آی ان اف» خارج شد.
«آی ان اف» پس از «برجام»، «معاهده اقلیمی پاریس»، «ترانس پاسیفیک»، «نفتا» و «WTO»، ششمین معاهده بین‌المللی است که آمریکا با فرمان ترامپ از آن خارج می‌شود.
«آی ان اف» چیست؟
«پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» یا «آی ان اف» در سال ۱۹۸۷ میان «میخائیل گورباچف» آخرین رئیس اتحاد جماهیرشوروی و «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور وقت آمریکا با هدف کنترل تسلیحاتی در واشنگتن به امضا رسید.
مطابق «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد»، هر دو کشور آمریکا و شوروی باید زرادخانه‌های خود را از موشک‌های بالستیکی با برد ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر خالی می‌کردند. بر همین اساس روس‌ها موشک «اوکا» و آمریکایی‌ها موشک «پرشینگ» خود را از رده خارج کردند.
۶ ماه تا لغو کامل پیمان «منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد»
«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا روز جمعه -۱۲ بهمن - با حضور در یک کنفرانس خبری مدعی شد: سال‌ها روسیه مفاد پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد را نقض کرده و به تعهدات خود درباره تولید، آزمایش و مستقر کردن این موشک‌ها عمل نکرده است؛ ما ۶۰ روز به مسکو فرصت دادیم که از پیمان «آی ان اف» تبعیت کند، اما این کار را نکرد بنابراین ما هم اجرای آنرا تعلیق می‌کنیم.
پمپئو این تهدید را هم روانه کرملین کرد که اگر روس‌ها ظرف ۶ ماه مفاد «آی ان اف» را عملیاتی نکنند، این توافق که هدفش تامین صلح و امنیت جهانی است، به طور کامل ملغی می‌شود.
آمریکا زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد
ترامپ روز شنبه ۲۸ مهر ۹۷ طی سخنانی در شهر «الکو» ایالت نوادا ضمن متهم کردن روسیه به نقض «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد»، تهدید کرده بود آمریکا را از آن خارج می‌کند.
روز دوشنبه -۳۰ مهر- نیز رویترز خبر داد ترامپ گفته است «زمانش که برسد، آمریکا زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد و این یک پیام برای روسیه و چین است».
سفر بولتون به مسکو
اما «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا که به نوشته روزنامه گاردین، مشوق اصلی ترامپ برای خروج از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» است، در همان روز دوشنبه ۳۰ مهر به مسکو سفر کرد تا با طرف روسی پیرامون این پیمان به گفت‌وگو بپردازد.
بولتون در مسکو حدود ۵ ساعت با همتای روسی‌اش یعنی «نیکلای پاتروشیف» مذاکره کرد و از او شنید که حفظ پیمان مربوط به نابودی موشک‌های دارای برد کوتاه و متوسط، برای روسیه اهمیت دارد، اما در در برابر هرگونه اقدام آمریکا در نفی و خروج از این پیمان، اقدام به مقابله به مثل می‌کند.
پوتین: روسیه تلافی می‌کند
پیش‌تر نیز «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه گفته بود که خروج احتمالی آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» را تلافی خواهد کرد.
پوتین این وعده خود را در همان روز شنبه -۱۳ بهمن- که آمریکا اجرای «آی ان اف» را تعلیق کرد عملیاتی کرد و او هم دستور تعلیق عضویت روسیه در «آی ان اف» را صادر کرد.
رئیس‌جمهور روسیه ضمن اعلام تعلیق تعهدات مسکو در پیمان «منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» این را هم گفت که «با پیشنهاد وزیر دفاع روسیه درباره ساخت موشک‌های میان بردی که سرعت آن‌ها از سرعت صوت فراتر باشد موافقت کرده است».
روزنامه کامرسانت روسیه نیز پیش از اعلام خروج آمریکا از «آی ان اف» به نقل از یک مقام نظامی این کشور نوشته بود: «پیمان‌های تسلیحاتی بین روسیه و آمریکا همواره عاملی برای بازدارندگی هسته‌ای بوده و عواقب خودداری از ادامه اجرای این توافقات می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی باشد».
اما خروج یکجانبه آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» یا همان «آی ان اف» می‌تواند معاهده «استارت ۳» را هم که موعد تمدید آن سال ۲۰۲۱ است، از اعتبار ساقط کند.
استارت ۳
استارت ۳ معاهده‌ای میان آمریکا و روسیه است که در ۱۹ فروردین ۱۳۸۹ در پراگ پایتخت جمهوری چک میان واشنگتن و مسکو منعقد شد و طبق آن طرفین متعهد به کاهش تسلیحات هسته‌ای خود شدند.
استقرار سیستم دفاع راکتی ناتو در مجاورت مرز‌های روسیه
پس از مناقشه روسیه و آمریکا در بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ بود که ناتو با سرکردگی آمریکا مواضع نظامی خود در لهستان و حوزه بالتیک در مرز با روسیه را تقویت کرد؛ از جمله آنکه مبادرت به استقرار سیستم دفاع راکتی در مجاورت مرز‌های روسیه در کشور‌های شرق اروپا کرد.
رونمایی روس‌ها ازدو ابَرموشک
این اقدام آمریکا و ناتو با واکنش روسیه همراه بود و موجب رونمایی روس‌ها ازدو ابَرموشک به نام‌های «ساتانا – ۲» و «دمون» شد؛ پس از آن، پوتین صریحا اعلام کرد که «هدف روسیه مقابله با خطر نظامی است که امنیتش را تهدید می‌کند و مسکو از هیچ اقدامی برای حفظ توازن راهبردی دریغ نخواهد کرد».
در اوایل سال ۲۰۱۷، نیرو‌های آمریکایی همراه با تجهیزات سنگین وارد پایگاه «اوژیشه» لهستان در ۶۰ کیلومتری مرز روسیه شدند. این حضور نظامی که به لحاظ استعداد نیرو و تجهیزات بعد از پایان جنگ سرد بی‌سابقه بود، با واکنش مسکو مواجه شد.
این امر در حالی بود که آمریکا از می ۲۰۱۶ (خرداد ۹۵) ساخت پایگاه ضدموشکی خود را در شمال لهستان آغاز کرده بود؛ پایگاهی که از منظر کرملین تهدیدی برای امنیت ملی روسیه محسوب می‌شود.
استقرار اسکندر روسی در کالینینگراد
سرانجام اواخر سال ۹۶، روسیه در واکنش به تحرکات آمریکا و ناتو در حوزه دریای بالتیک و مرز‌های غربی خود، اقدام به استقرار موشک‌های پیشرفته کروز «اسکندر» در کالینینگراد کرد. «اسکندر» موشک برد کوتاه و نقطه زن روسی است که در سال ۲۰۰۶ عملیاتی شد و مختص حمله به اهداف ثابت جنگی و تاسیسات زیرساختی است. کالینینگراد نیز غربی‌ترین نقطه از خاک روسیه محسوب می‌شود که در میان لهستان و لیتوانی در ساحل دریای بالتیک قرار دارد.
حیله ترامپ؛ راه انداختن بحران قابل هدایت هسته‌ای علیه روسیه؟!
فضای حاکم بر مناسبات نظامی روسیه و آمریکا، حاکی از آن است طرفین به سمت تخاصم حرکت می‌کنند و این خصومت از ناحیه آمریکایی‌ها بیشتر است؛ بویژه آنکه ترامپ و سایر جمهوریخواهان بدشان نمی‌آید که یک بحران قابل هدایت هسته‌ای علیه روسیه به راه بیندازند تا اذهان داخلی آمریکا را نیز از نتایج «تحقیقات مولر» و ماجرای دخالت روسیه در انتخابات منجر به پیروزی ترامپ در سال ۲۰۱۶، منحرف کنند.
کنایه تهدیدآمیز پوتین به تلاش‌های آمریکا برای ناامن کردن جهان
البته امکان دارد این بحران سازی بین‌المللی ترامپ برای پیروزی در رقابت‌های سیاسی داخلی آمریکا، بهای سنگینی برای وی و همقطارانش داشته باشد؛ بویژه آنکه پوتین طی سخنانی کنایه آمیز در «کنفرانس والدای» گفت: «متجاوزی که با سلاح هسته‌ای روسیه را هدف بگیرد باید بداند که پاسخ روسیه حتمی است و با حمله به روسیه سبب می‌شود به بهشت برویم».
به هر ترتیب، چنانچه روس‌ها و آمریکایی‌ها نتوانند یکدیگر را برای حفظ معاهدات راهبردی هسته‌ای و تسلیحاتی متقاعد کنند، دنیا باید نظاره‌گر الغای این معاهدات و رفتار غیرقابل پیش‌بینی برخی سردمداران باشد. در این میان، احتمال اتخاذ رفتار‌های دیوانه‌وار از سوی آمریکایی‌ها و رئیس جمهور دمدمی مزاج شان بیشتر است.
علاقه عجیب ترامپ به استفاده از تسلیحات اتمی
ترامپ مارس ۲۰۱۶ (فروردین ۹۵) در جریان تبلیغات انتخاباتی‌اش، در ایالت ویسکانسن آمریکا گفته بود که «شاید روزی ما مجبور شویم از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کنیم».
بنا به گزارش شبکه تلویزیونی آمریکایی «ام اس ان بی سی»، ترامپ در همان مقطع کاندیداتوری از مشاوران سیاست خارجی خود چنیدن بار پرسیده بود که چرا آمریکا نمی‌تواند از تسلیحات هسته‌اش استفاده کند؟
ترامپ پس از حضور در کاخ سفید به عنوان رئیس جمهور آمریکا نیز نتوانست علاقه خود به تسلیحات اتمی را کتمان کند؛ وی در مرداد ۹۶ طی توئیتی که درونمایه‌ای تهدید آمیز برای امنیت جهانی داشت، نوشت: تسلیحات هسته‌ای آمریکا از هر زمان دیگری به مراتب قوی‌تر و قدرتمندتر است.
ترامپ با مواضع و اقداماتش روز به روز بیشتر بر نظرات افرادی که معتقدند دنیا با آمدن این فرد دیوانه‌نما ناامن‌تر شده است، صحه می‌گذارد. این امر زمانی ملموس‌تر می‌شود که بدانیم او به عنوان رئیس‌جمهور، یکی از کلیدداران فرمانی است که آن را برای «چمدان‌های اتمی» اطلاق می‌کنند!