اکبر قاسمی سفیر جمهوری اسلامی ایران در کی‌یف در گفت‌وگو با خبرنگار مجله پروفیل اوکراین به سؤالات مطرح شده در خصوص اوضاع کنونی در خاورمیانه، روابط تهران و کی‌یف و ... پاسخ داد.
مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.

نظر تهران در خصوص تحولات اخیر در خاورمیانه از جمله تونس و مصر چیست؟
قاسمی: ما تصور می‌کنیم خاورمیانه با دو سناریو مواجه است، سناریوی اول حاکمیت مردم بر مردم است و سناریوی دوم حاکمیت و آنچه که قدرت‌های بزرگ بر اساس آن منافع خود و نه بر اساس مفاهیم و اصول دموکراسی خواهان تسلط و سیطره بر خاورمیانه هستند. ما تصور می‌کنیم جریان و فرآیند حاکمیت مردم بر مردم امواجش شروع شده است.
در سناریوی اراده مردم بر مردم و در سناریوی اراده قدرت‌های استعماری و فزون طلب بر مردم، تصور می‌کنیم آتشفشان اراده مردم بر مردم بر قدرت‌های برتر در حال برتری پیدا کردن است. یعنی اراده مردم بر قدرت‌های برتر که می‌خواهند حاکمان خاصی در کشورها در جهت منافع یکسویه آنها مستقر شوند که با اصول دموکراسی و ارزش‌های دموکراسی هم مغایرت دارند، اینک آتشفشان خشم مردم در حال متبلور شدن است.
در این میان یکسری پارادایم‌هایی وجود دارد. آمریکا با طرح شعار احترام به دموکراسی در برخی کشورها به صورت گزینشی برخورد می‌کند، ولی در برخی کشورهای دیگر که به دنبال دموکراسی هستند، آن دموکراسی و اراده و خواست مردم را نادیده می‌گیرد. این رویکردهای گزینشی و دوگانه نکته‌ای است که در حال حاضر خود را متبلور می‌کند، یعنی در واقع اراده آمریکا گرفتار این تضاد شده که منافع حکومتی آمریکا بر ارزش‌های دموکراسی و حقوق بشر بر جهان رجحان دارد.
ما چشم انداز حرکت‌هایی که ملاحظه می‌فرمایید را اوج روندهای اراده مردم بر منطقه می‌بینیم و از قبل هم پیش بینی می‌کردیم که اگر به خواست مردم منطقه توجه نشود، این نارسایی‌ها یک موقع منفجر می‌شود و سر بر می‌آورد مثل جعبه‌ای که وقتی به نقطه نهایی فشار خود رسید منفجر می‌شود.
موضع رسمی ما نسبت به تحولاتی که در شمال آفریقا و خاورمیانه اتفاق می‌افتد این است که ما با حساسیت تحولات منطقه‌ای را مورد تعقیب قرار می‌دهیم، ولی آن چیزی برای ما مهم است که متضمن اراده و خواست مردم آن کشورها می‌باشد.

اخیرا به کرات ایران به خاطر فشار بر اپوزیسیون مورد انتقاد قرار گرفته است، نظر شما در این خصوص چیست؟
قاسمی: در ایران دموکراسی و مردم سالاری در حد مناسب خود روند فزاینده‌ای داشته است، شما مطلع هستید هر سال در ایران به طور میانگین یک انتخابات مردمی برگزار شده و در طی 32 سال تولد انقلاب اسلامی ایران بیش از 32 انتخابات شکل گرفته که این انتخابات خود یک رفراندوم از خواست و اراده مردم این کشور است که تقریبا در هیچ کجای جهان اتفاق نمی‌افتد که هر سال ما یک انتخابات داشته باشیم و در آن همه طیف‌ها با آرای مختلف شرکت داشته باشند.
حتی شما در انتخابات ریاست جمهوری ایران وقتی می‌بینید آقای احمدی نژاد 24 میلیون رای از صندوق‌ها برایش بیرون می‌آید و رقیب ایشان آقای موسوی 13 میلیون رای و آن چیزی که برای ما مهم است برآیند نتایج است که میزان شرکت کننده در ایران است و بالاترین حد شرکت کننده در انتخابات در ایران بوده است.
به دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران موضع مستقلی در دنیا دارد و یک کشور بی نظیر است، برای اینکه هیچگاه حاضر نیست زیر سلطه قدرت‌های فزون طلب باشد و همواره سیاست‌هایش مستقل بوده و لذا قدرت‌های فزون طلب برایش مشکل سازی کرده و با فرصت طلبی و آب را گل آلوده کردن و با حرکات روانی و تبلیغاتی خود سوء استفاده کرده و به دنبال آن بودند تا چهره و اعتبار آن را مخدوش سازند، هر چند که برخی شخصیت‌های سیاسی دچار ارزیابی‌های غلطی شدند و یکسری بداخلاقی‌هایی کردند و بی قانونی‌هایی هم از سوی بعضی از اینها اتفاق افتاد، ولی چیزی که برای جمهوری اسلامی ایران مهم بود برآیند حضور گسترده مردم و نتایج انتخابات است.
ما تصور می‌کنیم نگاه برخی از محافل خارج از کشور نگاهی است غیر موثق و متأثر از اغراض سیاسی و تبلیغاتی مغرضان جمهوری اسلامی ایران، از دیدگاه ما نگاه بیطرفانه و منصفانه‌ای نیست.
بنابراین خواهش دارم نسبت به اخباری که در ارتباط با ایران منتشر می‌شود دقت شود تا از منابع مستقل باشد.
ما اخیراً با رسانه‌های اوکراین نیز مذاکراتی داشتیم که این رسانه‌ها از نزدیک با نگاه خود ببینند و واقعیت‌های حاکم بر ایران را از نزدیک مورد قضاوت قرار دهند.

برنامه در دستور کار مقامات رسمی ایران در خصوص اختلافات با آمریکا پیرامون برنامه هسته‌ای چگونه است؟ آیا طرف ایرانی در نظر دارد این اختلافات را رفع کند و یا تصمیم گرفته همین سیاست‌های خود را ادامه دهد؟
قاسمی: شما مطلع هستید ایران یک کشور متعهد به قانون و مقررات بین‌المللی است و یکی از کم نظیر‌ترین کشورها در اجرای تعهداتش نسبت به مقررات بین‌المللی است، کشوری چون ایران که عضو NPT و عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تمام موسسات غنی سازی‌اش تحت نظارت آژانس می‌باشد، بیش از 25 بار آژانس گزارش داده که هیچ انحرافی به سمت تسلیحات هسته‌ای ندارد و دوربین‌های آژانس آنجا حضور دارند. به مدت دو سال تحت نظارت و بازرسی سرزده بازرسان بوده و پروتکل الحاقی اجرا شده است.
اساسا راهبرد ایران خلع سلاح اتمی برای همه جهان و برنامه صلح‌آمیز اتمی برای همه است. بر اساس این راهبرد ما در آخرین روندهایی که با گروه 1+5 داریم روند برد - برد را توصیه کردیم و تقریبا بعد از اجلاس استانبول، آثار این منطق حاکم است که حقوق ایران باید به رسمیت شناخته شود و بعد از تضمین حقوق ایران می‌توان زمینه‌های دیگر را که موضوع نظارت و بازرسی‌هاست را به طور تکمیلی مورد توجه قرار داد.
در ژنو یک و دو و سه روندهایی که آنها تعقیب کردند یکی پس از دیگری روندهای تعدیل موضع گروه1+5 بود، چرا یک بار بحث تعلیق غنی سازی را مطرح کردند؟ نتیجه نگرفتند و بعد گفتند فریز در مقابل فریز یعنی فریز تحریم‌ها در مقابل فریز غنی سازی، باز هم نتیجه نگرفتند و سپس مذاکره در خصوص سوخت را در ارتباط با ایران داشتند که آن هم با تاخیر آنها مواجه شد و الان به جایی رسیدند که آمادگی دارند طرف ایرانی غنی سازی را داشته باشد و بعد موضوع ساز و کارهای مناسب برای نظام بازرسی‌ها را دنبال کنند.
البته اکنون دوربین‌های آژانس به صورت زنده و فعال در کل موسسات غنی سازی ما هستند، بازرسان به صورت نوبه‌ای براساس پادمان بازرسی می‌کنند. 25 گزارش مبنی بر عدم انحراف تجهیزات هسته‌ای از سوی آژانس منتشر شده است. ایران همواره شفاف و پاک بوده و نیت‌هایش نیز پاک می‌باشد و راهبردش هم همیشه مخالفت شدید با ترویج هرگونه سلاح هسته‌ای است.
شما می‌دانید جزو دستورات دینی و دکترین نظام جمهوری اسلامی ایران است که سلاح اتمی حرام است و ما خود یکی از مبدعین و مبتکرین خلع سلاح جهانی هستیم.
در مجمع عمومی آقای احمدی‌نژاد ابداعگر این نقطه نظر بوده است. آمریکا بیش از 5000 کلاهک اتمی دارد. آقای احمدی‌نژاد پیشنهاد داد که سازوکاری در مجمع عمومی تعیین شود که کمیته نظارتی برای خلع سلاح این 5000 کلاهک اتمی تشکیل شود.

به نظر شما چشم انداز انتقال گاز ایران به اروپا چگونه است؟
قاسمی: مطلع هستید ما از 17 درصد ذخایر گاز دنیا برخوردار هستیم و دومین کشور از نظر ذخایر گاز و سومین کشور به لحاظ منابع نفتی جهان می‌باشیم و همکاری‌های گازی ما با کشورهای همسایه منطقه‌ای و اروپایی دارای قراردادها و موافقت‌نامه‌هایی چند هستیم که این روند همچنان رو به گسترش است. ما قراردادهایی را با پاکستان، عراق، ترکیه، ارمنستان و ترکمنستان نهایی کردیم که جریان سوآپ و نقل و انتقال گاز و نفت و مشخصا گاز در این کشورها صورت پذیرد.
با سوییس موافقتنامه‌ای را امضا کردیم و در نظر داریم که از طریق ترکیه، عراق و سوریه به اروپا خط انتقال گاز داشته باشیم، پروژه خطوط ششم و نهم سراسری انتقال گاز در حال اجرا است که در شبکه‌های داخلی و خارجی ایران بتواند ظرفیت سوآپ گاز را افزایش دهد. تصور می‌کنیم با توجه به برنامه گسترده‌ای که جمهوری اسلامی ایران دارد و تقریبا فازها و پروژه‌های گازی ما در منطقه پارس جنوبی توسط پیمانکاران خارجی و داخلی قراردادهایش امضا و نهایی شده و تنها یک فاز باقی مانده که آن هم طرف چینی و هندی و دیگر طرف‌های خارجی در دستور کار جاری خود دارند و مذاکره در جریان است.
در منطقه پارس جنوبی نیز شرکت‌های دیگر خارجی می‌توانند پروژه‌هایی را به صورت کنسرسیوم، تهاتری و یا پروژه مشترک داشته باشند. در این مناطق دیگر امکان عقد قراردادهای بیشتر نمی‌باشد، چون تمام قراردادها منعقد شده و یا امضا شده است و تنها یک فاز دیگر باقی مانده است به همین دلیل فرصت بسیار طلایی، این امکان برای طرف‌های اوکراینی وجود دارد، ما تصور می‌کنیم که در این زمینه طرف اوکراینی هم فرصت‌های خوبی می‌تواند داشته باشد. برای اینکه در ابعاد مختلف در حوزه انرژی با جمهوری اسلامی ایران مشارکت داشته باشد.

در حال حاضر بین طرف‌های ایرانی و اوکراینی فقط کلیات همکاری‌ها در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته یا پیشنهادات و پروژه‌های مشخصی برای پیشبرد روابط در زمینه نفت و گاز تعیین شده است؟
قاسمی: ما در دستور کار داریم که تعدادی از شرکت‌های اوکراینی به زودی از منطقه پارس جنوبی بازدید کنند و از نزدیک امکانات پارس جنوبی را مورد بازدید قرار دهند و زمینه‌های همکاری مختلفی که در عرصه‌های گوناگون است به ویژه شرکت‌هایی که عمدتا شرکت‌های خصوصی ایران هستند مورد تبادل نظر قرار دهند و تفاهمات خود را نهایی کنند. البته طرف اوکراینی باید در این زمینه تحرک بیشتری از خود نشان دهد و در شرایطی که دیگر کشورها دارند فرصت‌های خود را نهایی می‌کنند فرصت‌هایی که فراهم شده را از دست ندهند، چون امکانات بسیار متنوعی فراهم است که منافع خوبی را برای آنها در بر داشته باشد.

چندی پیش اعلام شد که دو طرف مایل هستند قراردادی در زمینه ساخت مشترک هواپیمای آنتونوف امضا کنند و به نظر شما چه زمانی این قرارداد به امضا می‌رسد و غیر از همکاری‌ها در زمینه انرژی و هواپیماسازی، در چه زمینه‌هایی دو کشور می‌توانند همکاری‌های سودمند دوجانبه را داشته باشند؟
قاسمی: شما مطلع هستید همکاری‌های ما در بخش صنایع هوایی از چند روز قبل شکل نگرفته است بلکه بیش از 14 سال است که همکاری‌های ما در این بخش شکل گرفته و ما در این زمینه به عنوان دو کشوری که شریک راهبردی هم هستند قلمداد می‌شویم و روابطمان در صنایع هوایی با خون آغشته شده است، چرا که ما چندین حادثه و رخداد کاری داشته‌ایم.
یکی رخداد هواپیمای 140 که بیش از 35 نفر از خلبانان و اساتید اوکراینی به شهادت رسیدند که ما یادشان را گرامی می‌داریم و باز یک حادثه دیگر هم داشتیم که بیش از 4 نفر از خلبانان و استاد خلبانان ما هم در این حادثه به شهادت رسیدند. به هر حال در این زمینه خوشبختانه زیرساخت‌های قوی بین دو کشور فراهم شده که تاکنون بیش از تقریبا 200 میلیون دلار قراردادهای اجرا شده بین دو کشور داریم و قراردادهای جدیدی نیز هم همانطور که آقای «کیوا» رئیس هواپیماسازی آنتونوف اعلام کرد در زمینه اجاره یا تولید هواپیمای 148 و 158 منعقد شده که ما امیدواریم طرف اوکراینی نسبت به تعهدات خود در زمان مناسب، زمینه‌ها و امکانات لازم را فراهم کند.

بحث صنایع هوایی الگوی خوبی است برای زمینه‌های دیگر. من اینجا باید تأسف خود را به دلیل تاخیر در برگزاری پنجمین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور اعلام کنم که بیش از 6 سال است کمیسیون‌های اقتصادی می‌بایست برگزار شوند و ظرفیت‌های جدید همکاری های دو کشور را مورد بررسی قرار دهد. طرف ایرانی اعلام آمادگی کرده ولی ما هنوز از دلایل تاخیر طرف اوکراینی بی اطلاع هستیم. شاید دلایل آن تغییرات داخلی اوکراین باشد، ولی ما هنوز در این زمینه نتوانستیم از لحاظ منطقی قانع شویم که دلایل تاخیر چیست. چرا که تاخیر در این زمینه می‌تواند منافع بزرگ فراروی دو کشور را به نفع دیگر بازیگران اقتصادی از دست دهد.

فارس