دولت امریکا سریعاً پناهجویان غیر گواتمالایی را، بدون آنکه به آن‌ها اجازه اقامه دعوی در ایالات متحده بدهد، به گواتمالا بازمی‌گرداند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر، گزارش نهادهای بین المللی با عنوان «اخراج با یک ایست موقت؛ شکست در محافظت ذیل پیمان همکاری ایالات متحده و گواتمالا در موضوع پناهندگی» نشان می‌دهد که پیمان همکاری ایالات متحده-گواتمالا در موضوع پناهندگی، یا ACA، معیارهای موجود در قانون ایالات متحده را نقض می‌کند.
پناهجویانی که حتی حق طرح دعوی ندارند
این نهادها می‌گویند که ذیل این پیمان، ایالات متحده سریعاً پناهجویان غیر گواتمالایی را، بدون آنکه به آن‌ها اجازه اقامه دعوی در ایالات متحده بدهد، به گواتمالا می‌فرستد. با وجود این که گواتمالا نمی‌تواند محافظت مؤثر ارائه کند و انتقال‌یافتگان با خطر تهدید شدید و آسیب در گواتمالا و در وطنشان رو به رو هستند، ایالات متحده با اجرای این پیمان از وظیفه‌اش برای بررسی دعوی پناهندگی آن‌ها سر باز می‌زند.
سازمان پناهندگان بین‌المللی ودیده‌بان حقوق بشر با ۳۰ هندوراسی و ال‌سالوادوری که به گواتمالا منتقل شده‌اند مصاحبه کرده است. آن‌ها شرایط نامناسب در مرزهای ایالات متحده پیش از انتقالشان و خطر، ناامنی و عدم حمایت در ورود به گواتمالا را توصیف کرده‌اند، شرایطی که منجر می‌شد آن‌ها با وجود ترس از چیزی که در کشورهایشان در انتظارشان است برای بازگشت به وطنشان تحت فشار باشند.
آریانا سایر، پژوهشگر و یکی از نویسندگان گزارش می‌گوید «تمام منتقل‌شوندگانی که ما با آن‌ها مصاحبه کردیم گفتند که ایالات متحده هرگز به آن‌ها فرصت درخواست پناهندگی در آن کشور یا فرصت توضیح دلیل فرارشان از کشورشان را نداد.»
یک مرد ال‌سالوادوری گفت که یک مسئول ادارة امنیت وطن در ایالات متحده به او گفته است «هیچ پناهندگی‌ای وجود ندارد» و «آمریکایی‌های مرکزی اجازه زندگی در ایالات متحده را ندارند.» دو زن به سازمان پناهندگان بین‌المللی مدرکی مبنی بر بدرفتاری همسرانشان در وطنشان نشان دادند - تصاویری از آسیب‌های فیزیکی حاصل از ضرب و شتم شدید و کپی یک فرمان حفاظتی از دادگاهی در السالوادور- مدارکی که مسئولان ایالات متحده در مرز اجازه ارائه‌اش را به آن‌ها ندادند و آن‌ها نتوانستند با آن از دعوی ترس از بازگشتگشان دفاع کنند.
سرگردانی چندساعته پناهجویان در مرزها
آن‌هایی که مصاحبه شدند گفته‌اند که با وجود این که پیش از انتقالشان در مرز ایالات متحده بازداشت بودند، به آن‌ها امکان دسترسی واقعی به یک وکیل داده نمی‌شد و تنها به آن‌ها اجازه داده می‌شد تا بین یک تا سه تماس کوتاه و غیر خصوصی انجام دهند.
آن‌ها گفته‌اند که زمانی که به گواتمالا رسیدند، ساعت‌ها بدون غذا، آب یا توجه درمانی کافی از جمله برای کودکان، در باند فرودگاه منتظر ماندند. فرایند ثبت نام به خودی خود چیزی حدود دو الی سه دقیقه طول می‌کشید، که طی آن مقامات گواتمالایی هیچ اطلاعاتی درخصوص آنچه ممکن است در گواتمالا برای آن‌ها پیش آید ارائه نمی‌کردند. منتقل‌شوندگان از زمانی که در فرودگاه ثبت نام می‌شدند، ۷۲ ساعت زمان داشتند تا تصمیم بگیرند که آیا در گواتمالا می‌مانند یا به کشوری که از آن فرار کرده بودند برمی‌گردند یا آنکه تلاش می‌کنند جای دیگری پناهندگی بگیرند.
ریچل اشمیتک، وکیل مدافع آمریکای لاتینی در سازمان پناهندگان بین‌المللی و یکی دیگر از نویسندگان گزارش می‌گوید «افرادی که به گواتمالا منتقل شده‌اند به یک وضعیت پرفشاری پیش رانده شده‌اند که در آن زمان و منابع کافی برای انتخاب آگاهانه و داوطلبانه در اختیار نداشتند.»
آن‌هایی که مصاحبه شده‌اند می‌گویند که هیچ خانواده یا شبکه حمایتگری در گواتمالا نداشتند و از امنیت خود در آن‌جا می‌ترسیدند چراکه برخی گنگ‌هایی که آن‌ها را [در وطنشان] تهدید می‌کردند در گواتمالا حضور داشتند یا ارتباطاتی در آن‌جا داشتند. بسیاری بیان کرده‌اند که با وجود ترس از مورد آزار قرار گرفتن به السالوادور یا هندوراس باز می‌گردند.
وقتی امریکا به پیمان‌ها پشت می‌کند
یائیل شاشر، وکیل مدافع ارشد ایالات متحده در سازمان پناهندگان بین‌المللی و یکی دیگر از نویسندگان گزارش می‌گوید «ما افرادی با ترس‌های موجه را مورد مصاحبه قرار دادیم که اجازه پناه‌جویی در ایالات متحده را نداشتند و بر این باور بودند که نمی‌توانند در گواتمالا مورد محافظت قرار گیرند... ایالات متحده با انتقال افراد ذیل پیمان ACA از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده است و از وظیفه بین‌المللی‌اش تخطی کرده است.»
انتقال غیر گواتمالایی‌ها به گواتمالا ذیل این پیمان در ۱۶ مارس ۲۰۲۰ و در پاسخ به پاندمی کووید-۱۹ تعلیق شد. پیش از این تاریخ، ایالات متحده ۹۳۹ فرد را به گواتمالا منتقل کرده بود. هرچند شرکای غیردولتی و محلی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) متوجه شدند که با وجود اینکه اکثریت افراد منتقل شده‌ای که مورد مصاحبه قرار داده بودند به‌دنبال محافظت بین‌المللی بوده‌اند، تنها ۲۰ نفر، یعنی حدود ۲ درصد، درخواست پناهندگی در گواتمالا را پر کرده‌اند.
سازمان‌های بین المللی می‌گویند دولت‌های ایالات متحده و گواتمالا باید پیمان گواتمالایی را فسخ کنند نه آنکه برای ازسرگیری آن برنامه بریزند. هم‌چنین ایالات متحده می‌بایست برنامه‌هایی را که ذیل پیمان‌های مشابهی درصدد است تا پناهجویان غیربومی را به السالوادور و هندوراس منتقل کند متوقف سازد.