به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر به نقل از معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، دبیر کمیته رساله تحقیقاتی پودمانی قضات عنوان کرد: رساله تحقیقی آموزش ضمن خدمت قضات دارای ارزش 100 ساعت آموزشی می‌باشد که وفق قواعد مصوب معاونت منابع انسانی قوه قضاییه و توافقات دیگر، برای دریافت گواهینامه تخصصی عالی، گذراندن 500 ساعت آموزش الزامی است. این کمیته و ساختار در معاونت منابع انسانی قوه قضائیه جهت تشویق، حمایت و ارتقاء توان پژوهشی قضات کل کشور مشغول خدمت‌رسانی می‌باشد.

لزوم گذراندن حداقل 200 ساعت آموزش ضمن خدمت شغلی

دکتر احمدرضا توحیدی در ادامه افزود: بر اساس ماده 20 آیین نامه ترفیع قضات، برای ورود به مرحله تدوین طرح نامه رساله تحقیقی، گذراندن حداقل 200 ساعت آموزش ضمن خدمت شغلی لازم می‌باشد و قضات پس از گذراندن حداقل 200 ساعت آموزش شغلی از سوی دادگستری استان محل خدمت خود از کل کشور به مرکز آموزش معاونت منابع انسانی قوه قضاییه در تهران معرفی می شوند و مرکز آموزش نیز طی نامه‌ای اسامی قضات واجد شرایط اخذ و انجام رساله را به کمیته رساله تحقیقاتی پودمانی قضات مستقر در معاونت منابع انسانی قوه قضائیه معرفی می‌ نماید، تا این دسته از قضات واجد شرایط فرایند پیشنهاد، تصویب موضوع و عنوان رساله و نهایتاً انجام آن را سپری نمایند. درخصوص 200 ساعت آموزش ضمن خدمت باقیمانده نیز فرد متقاضی می‌بایست در اثنی انجام اقدامات مربوط به تدوین رساله تحقیقی، آن را سپری و تکمیل نمایند.

 فرایند شکلی اخذ و انجام رساله تحقیقی پودمانی قضات

وی گفت: فرایند شکلی اخذ و انجام رساله تحقیقی پودمانی قضات تقریباً همانند فرایند انجام رساله دکتری در دانشگاه‌ها می باشد. قضات می بایست ابتدا موضوع پیشنهادی خود را با توجه به تکراری نبودن عنوان، به همراه ضرورت و بیان مسئله پیشنهاد کنند. سپس این موضوع در کمیته تخصصی رساله‌های تحقیقی پودمانی قضات که متشکل از قضات متخصص و عالی رتبه و اساتید برگزیده دانشگاهی می باشد، به نوبت مطرح و مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت تایید آن موضوع، مرحله طرح نامه نویسی آغاز می‌گردد. این درحالی است که کمیته معمولاً اصلاحاتی را در جهت تقویت علمی طرح نامه و هدایت آنها به سوی شناخت و یا حل مسائل و چالش های قوه قضائیه باشد، متذکر می گردد.

 شرایط اولیه ورود به مرحله انجام رساله

دکتر توحیدی خاطرنشان کرد: شرایط اولیه ورود به مرحله انجام رساله، این است که قاضی متقاضی دارای مدرک کارشناسی ارشد و بیش از 7 سال سابقه کار (معمولاً به دلیل ضرورت سپری کردن 200 ساعت آموزش تخصصی ضمن خدمت) باشد و حسب نوع عنوان و موضوع انتخاب شده برای رساله، روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر روش کتابخانه‌ای، میدانی و یا ترکیبی آن دو باشد. گرچه روش تحقیق اصولاً تحلیلی و قرین نظریه پردازی می باشد. این درحالی است که قضات محقق در باب انتخاب موضوعات آزاد هستند تا دامنه کار خود را خاص، کاربردی به قلمرو و موضوعات داخلی یا موضوعاتی که چه بسا در سطح بین المللی نیز برای قوه قضاییه مطرح و یا اهمیت دارد، معطوف نمایند اما سیاست کلی آن می باشد تا قضات موضوعات خود را مرتبط با تخصص، سمت شغلی و گرایش تحصیلی خود انتخاب نمایند.

 فاکتورهای الزامی دریافت اخذ تایید از کمیته رساله‌های تحقیقی قضات

وی در ادامه افزود: برای دریافت اخذ تایید از کمیته رساله‌های تحقیقی قضات، در نظر گرفتن یکسری از فاکتورها ضروری می‌باشد. موضوع باید کاربردی و ناظر بر مسائل قوه قضاییه باشد و اصولاً موضوعات نظری و توصیفی صرف که به مسائل و چالش های قوه قضاییه یا نوع استدلال مطروحه در رویه یا آراء مراجع قضائی، مطلوب برای اهداف این سامانه نیستند. در همین رابطه رعایت استانداردهای علمی انجام تحقیق علمی و رعایت اخلاق پژوهشی از ملزومات تایید طرح نامه و یا انجام رساله تحقیقی آموزش قضات است.

دکتر توحیدی اظهار داشت: باتوجه به نکات فوق و در راستای رفع چالش‌ها و حصول راهبردها برای مسائل مطروحه بین قضات؛ پیشنهاد می‌گردد که قضات محقق در مسیر انجام رساله خود حسب مورد به تعداد معتنابهی از آراء قضایی به عنوان شاهد مثال و موید استدلالات خود اشاره و استناد نمایند و استدلالات موافق و مخالف با هر مسئله را بصورت علمی نقد و تحلیل نمایند.

نحوه هدایت و نظارت علمی بر انجام رساله‌ها

وی گفت: در رابطه با هدایت و نظارت علمی بر انجام رساله ها، اینگونه هست که برای هر رساله فردی که دارای مدرک دکتری تخصصی در یکی از گرایش های حقوق می باشد و در آن موضوع انتخابی نیز حسب رزومه و سابقه علمی، دارای تبحر و تخصص باشد (مثلاً اعضاء هیات علمی دانشگاه‌ها یا قضات متخصص و باتجربه) از سوی محقق بعنوان استاد ناظر پیشنهاد شده و توسط کمیته تایید می گردد.

 متعاقب انجام پژوهش و تکمیل رساله توسط قاضی و تایید کفایت و اتقان علمی رساله توسط استاد ناظر، متن رساله برای دبیرخانه کمیته رساله های پودمانی قضات فایل آن به ایمیل resaleha@qazahrm.ir‏ به همراه دو نسخه پرینت شده از رساله ارسال می گردد و متعاقب آن دو داور متخصص متشکل از یک داور که استاد دانشگاه می باشد و یک داور که قاضی می باشد با رعایت تناسب تخصص، تبحر و اشتهار داوران با موضوع رساله، انتخاب می‌شوند و وفق رویه داوری رساله در دو مرحله صورت می پذیرد در هر مرحله نکات پیشنهادی و اصلاحی داوران به محقق ارجاع می‌شود تا آن را ویرایش و تکمیل کنند و در مرحله دوم ، نسخه نهایی و اصلاحی رساله برای ارزیابی پایانی به داوران داده می‌شود و میانگین نمرات دو داور تعیین کننده نمره فرد می‌شود.

ذکر نکات مهم در فرایند داوری

وی در ادامه افزود: نکات مهم در فرایند داوری این است که برای اینکه از هرگونه شائبه اعمال نظر دور باشیم و رعایت اصل بیطرفی علمی کاملاً رعایت گردد، تمام فرایند داوری بصورت محرمانه انجام می‌شود بدین معنا که در این مراحل داوران اسم نویسنده و محقق را نمی‌دانند و بالعکس. برای برخی موارد که امتیازی بین 16-14 اخذ نموده باشند، جلسه توضیحی و ارائه رساله با حضور استاد ناظر، اساتید داور برگزار می شود تا به نحو جدی و تفصیلی قاضی محقق بتواند از ایده و رساله خود دفاع نماید و به تثبیت آن برسد؛ و در انتها نیز نتیجه داورها از سوی دبیر کمیته به مرکز آموزش معاونت منابع انسانی قوه قضاییه جهت درج در پرونده علمی و کارگزینی شخص داوطلب اعلام می گردد.

 معرفی 3455 قاضی از سراسر استان‌ها تا سال 97 ؛ سیاست‌های حمایتی معاونت منابع انسانی قوه قضاییه در رساله‌های تحقیقی پودمانی قضات

دکتر توحیدی با بیان اینکه از سال 1393 تا آخر سال 1397، تعداد 3455 قاضی از سراسر کشور جهت ارائه طرح نامه معرفی شده‌اند و این امر در سال 1398 نیز صورت گرفته و در جریان می باشد، عنوان کرد: در بخش حمایتی از آثار علمی و پژوهشی قضات، وفق نظر و سیاست‌های معاون محترم منابع انسانی قوه قضاییه و مرکز آموزش معاونت منابع انسانی قوه قضاییه در صورتی که رساله‌ دارای نقاط قوت، پیش بینی اثر بخشی خاص و تایید عالی بودن از داوران را داشته باشد در فرایندی قرار می‌گیرد تا از طریق مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه به نام همکار قضائی و با صفحه بندی و تیراژ مناسب و بدون دریافت هیچگونه وجهی به چاپ برسد تا جامعه علمی و حقوقی کشور از دانش و تجربیات قضات به نحو مناسب‌تر و گسترده‌تری بهره ببرند.

 سامانه رساله تحقیقی آموزش ضمن خدمت قضات ؛ معادل سازی فعالیت‌های علمی قضات و کارکنان اداری قوه قضاییه

شایان ذکر است، قضاتی که از طریق اداره کل امور آموزشی قوه قضاییه معرفی شده باشند، می‌توانند با رجوع به سایت معاونت منابع انسانی قوه قضاییه (به آدرس: www.qazahrm.ir)، در بخش "رساله پودمانی قضات " (https://qazahrm.eadl.ir/Default.aspx?tabid=734) نسبت به اخذ فرم های مربوط به پیشنهاد موضوع، طرح نامه و... اقدام نمایند.

درعین حال این امکان وجود دارد تا حسب مورد و به درخواست هریک از استان های کشور فرایند اخذ و انجام رساله های تحقیقی پودمانی قضات و معادل سازی فعالیت های علمی قضات و کارکنان اداری قوه قضاییه، در قالب کارگاه آموزشی در محل دادگستری های مختلف کشور ارائه و تبیین گردد. همچنانکه این امر در چند استان صورت گرفته و موجب رفع ابهام، تبیین مسائل و فرایندها و البته تسریع انجام رساله و تقویت کمّی وکیفی آنها شده است. درنهایت باید متذکر شویم در صورتی‌که نیاز به مشاوره و یا استفهام در مورد مراحل و شیوه کار وجود داشت، قضات گرامی می توانند پیام و یا درخواست خود را به ایمیل resaleha@qazahrm.ir‏ ارسال نمایند و یا با شماره تلفن مستقیم 88199523-021 تماس حاصل نمایند.