زهره نوروزپور: سال گذشته 11 آپریل افشاگر استرالیایی که دنیا را حیران اطلاعات خود کرده بود در لندن بازداشت شد. اسکاتلند یارد دلیل یورش به اقامتگاه جولیان آسانژ، بناینگذار سایت ویکی لیکس را سرباز زدن وی از حضور در دادگاه عنوان کرد که مورد قبول مدافعان حقوق بشری واقع نشد چراکه آنها معتقد بودند که لندن به نیابت از یار غار خود موی دماغ آمریکایی ها را کنده است!

چه شد که افشاگر عصر دنیای دیجیتال و مدرنیته، پس از چهار سال که در سفارت اکوادور خود را از نظرها مخفی کرده بود با انبوهی ریش و لبی خندان بالاخره بازداشت شد؟ بهتر است اول مروری بر چه کسی بودن او داشته باشیم تا برسیم به جایی که او در زندان با ترس از چوبه اعدام و سایه سنگین کرونا دست و پنجه نرم می کند!

جولیان آسانژ که بود؟

او امروزه با عنوان بنیانگذار ویکی لیکس شناخته می شود. قبل تر ها به او می گفتند افشاگر استرالیایی! بهتر است برای شناخت او از سال 2006 آغاز کنیم ، سالکی که جنگ های خاورمیانه کمی تا قسمتی پایان یافته بود اما پس لرزهای آن بافی بود کما اینکه آتش آن امروز نیز همچنان در منطقه شلعه ور است. افغانستان و عراق کشورهای جنگ زده ای بودند که دست آخر ایالات متحده به نام دموکراسی برای مردم عراق سالیان سال رادیو اکتیو حاصل از ازمایش سلاح های جدید در جنگ 2003 را هدیه گذاشت. 2006 تا 2010 سالهایی که است که خاورمیانه هزینه های یک جنگ احمقانه را می پرداخت، سالهایی که مدافعان حقوق بشر به تداوم این جنگ ها از سوی ایالات متحده اعتراض می کردند و در همین سالها بود که آرام آرام گروه های تروریسی در حال رشد و نمو بودند. آنهم چه گونه؟ این چگونگی را کسی فاش کرد که حالا امروز در زندان بریتانیا با ترس از مواجهه با کرونا به سر می برد.

آسانژ در سال 2010 با راه اندازی سایتی با نام ویکی لیکس اسناد محرمانه آمریکا و جنایت این کشور در افغانستان و عراق را فاش کرد. روزهای نخست راه اندازی این سایت بسیاز زیاد برای دولتمردان و رسانه های خبری جهان از جذابیت فوق العاده ای برخوردار بود، چراکه خوراکی را به خورد مخاطب می داد که تا کنون کسی نه دیده بود و نه شنیده! تصاویری از شکنجه های زندان ابوغریب، تصاویری از لحظات شکنجه افغان ها و تحقیر شدن آنها از سوی نظامیان آمریکا و ناتو بود. اما این افشاگری ها تنها به منطقه ختم نشد. آسانژ زندان های آمریکا را هم زیر سوال برد از گونتانامو تا زندان های مخفی سیا که کسی تا آن روز از آن ها خبری نداشت. دامنه این افشاگری ها حتی به محیط زیست و کشتار کنیا نیز رسید.

جولین آسانژ در زمان خود یک تنه انقلاب امنیتی علیه ایالات متحده ایجاد کرد تا جایی که سیاستمداران و قانونگذاران حکم اعدام او را صادر کردند. از آنجا بود که آسانژ خانه به دوش شد. او در دورانی که مجبور شد به سفارت اکوادور پناه ببرد به اتهام تجاوز جنسی از سوی سوئد تحت تعقیب بود. دولت سوئد از انگلیس خواسته بود تا او را بازداشت و به سوئد استراداد کند . آسانژ نیز به دلیل ترس از اینکه کشور سوئد او را به آمریکا استرداد کند، در سال 2012 در سفارت اکوادور پناهنده شد.

مقامات لندن به مدت سه سال ٢٤ ساعته مقابل سفارت اکوادور نگهبان گذاشته بودند تا اگر آسانژ خارج شود او را دستگیر کنند. اما در سال ٢٠١٥ به آن خاتمه داد. صبح روز 11 آپریل 2019 پس از هفت سال انتظار جولیان آسانژ دستگیر شد. تنها اتهامی که علیه او مطرح است نقض قرار وثیقه سال ٢٠١٠ است.

چرا حکم اعدام؟

سال گذشته همزمان با بازداشت جولیان آسانژ و برگزاری دادگاه او در مرکز لندن،‌ گروهی از هواداران او درمقابل دادگاه تجمع کردند. تجمع کنندگان خواهان آزادی آسانژ و جلوگیری از استرداد او به آمریکا شدند.

کریستین هراسنسون، سردبیر ویکی‌لیکس با حضور در مقابل ساختمان دادگاه به خبرنگاران گفت که امروز "روز سیاه" روزنامه‌نگاری است. او گفت: «آسانژ به دلیل انجام کار روزنامه نگاری و افشا جنایات جنگی به توطئه متهم شده است.»

با این حال از همان آغاز افشای اطلاعات جنایات آمریکا ، واشنگتن تقاضای استرداد جولیان آسانژ را کرد. آسانژ به دلیل درز اطلاعاتی که چلسی منینگ در سال ۲۰۱۰ در اختیار سایت ویکی لیکس گذاشت از سوی دولت آمریکا مظنون شناخته شده است.

منینگ که در سال ۲۰۱۳ به جرم نشت مکاتبات دیپلماتیک و گزارش‌های نظامی ارتش به ۳۵ سال حبس محکوم شد،‌ در زمان درز آن اسناد در سال ۲۰۱۰ به ویکی لیکس به عنوان تحلیلگر اطلاعاتی ارتش آمریکا در عراق خدمت می‌کرد. این افشاگری‌ها برای دولت آمریکا مایه شرمساری شد و واکنش دولت اوباما برای جلوگیری از هرگونه درز اسناد دولتی را به دنبال داشت.

با اینحال چلسی منینگ و آسانژ هیچکدام تا این لحظه این اتهام را نپذیرفتند. در همان سالها (2010) گزارش هایی که از پیگرد قضایی آژانس منتشر شد خبر از حکم سنگین برای او می داد. در دسامبر ۲۰۱۱ مأمورین دادستانی پیگیر در پرونده چلسی منینگ، مدعی وجود مدارکی دال بر ارتباط اینترنتی بین منینگ و یکی از اعضا ویکی‌لیکس (آسانژ) شدند. مدارک ارائه شده توسط دادستانی، تنها بر ظواهر و نه بر پایه مدارک اثبات‌پذیر در دادگاه بودند. اف بی آی اعلام کرد که چلسی منینگ از ویکی‌لیکس، کمک‌های فناوری دریافت کرده بود تا بتواند کدهای رمز کامپیوتر ارتش آمریکا را بشکند.

مدارک دادگاهی منتشر شده و اسناد افشا شده در سال ۲۰۱۴ توسط ادوارد اسنودن کارمند پیشین آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (اِن‌اِس‌اِی) در می ۲۰۱۴ نشان می‌دهند که حتی تا آن تاریخ نیز تحقیقات در مورد آسانژ ادامه داشتند و نام جولیان آسانژ در لیست افردی که باید «شکار شوند» قرار داشته‌است. همچنین آمریکا به هم پیمانانش اصرار می‌کرده تا روند تحقیقات جنایی خود را علیه آسانژ به اجرا بگذارند. در همان گزارش آمده‌است که آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، ویکی‌لیکس را به عنوان «عنصر خارجی مخرب» طبقه‌بندی کرده که باید تحت مراقبت جدی باشد. این گزارش دال بر این است که ترس جولیان آسانژ مبنی بر استرادادش به آمریکا بی مورد نبوده است کما اینکه این خطر همچنان گریبان او را گرفته است.

او یک قهرمان بود؟

در پاسخ به این سوال، بی بی سی می گوید: برای طرفدارانش و بسیاری از فعالان حقوق بشری جولیان آسانژ، قهرمانی است که اسرار محرمانه قدرت‌های بزرگ را برملا کرد. اما برای بسیاری از دولت‌ها او و سایت افشاگر ویکی‌لیکس خطری برای امنیت ملی‌شان محسوب می‌شود.

لنین مورنو،‌ رئیس جمهوری اکوادور گفت که پس از آنکه مشخص شد که جولیان آسانژ در مسائل داخلی کشورهای دیگر مداخله می‌کند، "اکوادور تحملش درباره رفتارهای تمام شد." به گفته آقای مورنو: "آخرین مورد مربوط به ژانویه امسال (۲۰۱۹) بود که ویکی‌لیکس اسناد واتیکان را فاش کرد."

"این مورد و موارد دیگری از این نوع تاییدی بود بر نگرانی جهانی درباره این که آقای آسانژ همچنان با ویکی‌لیکس ارتباط داشته و در حال دخالت در امور داخلی کشورها بوده است."

جیمز لندل، گزارش‌گر دیپلماتیک بی‌بی‌سی می‌گوید که مسئولان سفارت اکوادور در طول سال‌های گذشته دسترسی آسانژ به اینترنت را قطع کرده بود و او را به انجام فعالیت‌های سیاسی متهم کرده‌اند. از زمانی که به او پناهندگی داده بودند، او از انجام هر فعالیت سیاسی منع شده بود.

او می‌گوید: "مشخص نیست که دقیقا چه اتفاقی در داخل سفارت اکوادور افتاده است. ادعاهای ضد و نقیضی وجود دارد."

پیش‌تر یک گروه کارشناسی سازمان ملل از دولت بریتانیا خواست تا اجازه بدهد که جولیان آسانژ، بنیانگذار ویکی‌لیکس، بدون ترس از بازداشت، از سفارت اکوادور در لندن خارج شود.انگلیس در واکنش به این درخواست اعلام کرد که آسانژ به محض خروج از سفارت اکوادور به اتهام نقض مقررات بازداشت خواهد شد.

در حال حاضر آسانژ کجاست؟

اما این بار بحران کرونا دامنه افشاگری را به زندگی شخصی خود جولیان آژانس کشاند. همزمان با سالگرد بازداشت او از سوی پلیس انگلیس، معشوقه آسانژ آفتابی شد و مدعی شد که همسر موسس سایت افشاگر ویکی لیکس است و از سال 2015 با او اشنا شده و دو سال بعد ازدواج کرده اند و اکنون از او صاحب دو فرزند است. روزنامه دیلی میل در گزارشی به مناسبت 11 آپریل نوشت:  استلا موریس، همسر آسانژ می‌گوید نگران ابتلای  آسانژ به کرونا در زندان است و به همین علت رابطه‌اش با او را فاش کرده است. وکلای  آسانژ خواهان مرخصی او از زندان هستند.

موریس در این مصاحبه گفت هر روز برای ملاقات با آقای آسانژ به سفارت اکوادور در لندن می‌رفته و روابط عاشقانه آنها از سال ۲۰۱۵ شروع شد و دو سال بعد نامزد کرده‌اند:"تشکیل خانواده یک کار عمدی بود تا دیوارهای اطراف او فرو بریزند و به زندگی در خارج از آن زندان فکر کند."

به گفته خانم موریس، گابریل سه ساله و مکس یک ساله با تماس تصویری با پدرشان در زندان صحبت می‌کنند.

جولیان آسانژ از سال گذشته در زندان بلمارش در جنوب شرقی لندن زندانیست. او به خاطر تخطی از حکم آزادی موقتش به پنجاه هفته زندان محکوم شده و با این که دوره محکومیتش سپری شده، قاضی دادگاه از صدور حکم آزادی او خودداری کرده است تا به درخواست استرداد آمریکا رسیدگی شود.

گفته می‌شود  آسانژ علاوه بر دو پسرش با موریس، فرزندان دیگری هم دارد.

همسر موسس سایت ویکی لیکس پس از آنکه رسانه های خبری انگلیس اعلام کردند که دست کم ۱۰۰۰ زندانی در بریتانیا نشانه‌هایی را از احتمال ابتلا به کرونا بروز داده‌اند که یک نفر در بلمارش زندانی است به جنب و جوش برای آزادی او افتاده است چرا که تاکنون به ۴۰۰۰ زندانی در انگلیس و ولز مرخصی داده شده است.

حالا آسانژ با دو ترس دست به گریبان است؛ استراداد به آمریکا و استقبال از اعدام و دیگری سایه سنگین کرونا بر نفس های او....