چهره دیگر حقوق بشر

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر، رسول رکنی زاده، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان امروز (چهارشنبه- ۱۳ مردادماه) در اولین نشست تخصصی گروه پژوهشی رستا با عنوان «چهره دیگر حقوق بشر» که همزمان با روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در دانشگاه اصفهان برگزار شد، اظهار داشت: ۷۳ سال از اعلامیه حقوق بشر می‌گذرد و در آن دوران‌ است که اروپا متوجه می‌شود بسیاری از موارد را از دست داده، همان زمان بود که بسیاری از جایزه‌های نوبل مربوط به آلمان بود و اعلامیه حقوق بشر در پاسخ به فاجعه‌هایی بود که اروپا در جنگ جهانی دوم آفرید.

وی افزود: کسانی که با نهج‌البلاغه آشنا هستند می‌بینند ۱۴۰۰ سال قبل مباحث حقوق بشری در آن بیان شده است؛ روزی در آلمان به طور تصادفی دیدم نامه امیر المومنین (ع) به مالک اشتر به زبان آلمانی ترجمه شده و منتشر شده است. نوشتن اعلامیه و موازین حقوق بشر کار ابتدایی است و روش های اقدام حقوق بشر و اینکه چطور از اعلامیه حقوق بشر استفاده شود، از اهمیت بالاتری برخوردار است.

رکنی زاده تصریح کرد: در سازمان ملل هنوز راهکارهای جدی وجود ندارد و همانطور که می دانید این سازمان در آمریکا است و این کشور مسئول بسیاری از فجایع است و این موضوع نشان می دهد که نوشتن صرف، ضمانت اجرایی ندارد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان، افزود: جامعه ای که می خواهد در مسیر حقوق بشر حرکت کند باید از فقر و  نبود امنیت دور باشد. امنیت و دوری از فقر جامعه را توسعه یافته و آزاد می سازد. در جامعه ای که فقر و نبود امنیت حاکم شود، نمی توانند از آزادی برخوردار باشند.جامعه ای که از آزادی برخوردار نباشد از حقوق هم برخوردار نیست.

تاکید بر احقاق حقوق عامه در دولت جدید موضوعی نویدبخش است

زهره الهیان، رئیس کمیته حقوق بشر مجلس شورای اسلامی نیز در این همایش، گفت: هم زمانی روز حقوق بشر و تشکیل دولت آقای رئیسی تقارنی نیکو است و تشکیل دولت مردمی آقای رئیسی نوید بخش احقاق حقوق عامه است و امیدواریم با این دولت مردمی همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند کار برای مردم باشد و‌این به معنای نه گفتن به تبعیض عمومی است.

وی افزود: احقاق حقوق عامه از اهداف ما است و امیدوارم با تشکیل دولت جدید این امر به خوبی محقق شود. چراکه یکی از وجهه های مردمی بودن مبارزه با فساد است و این امر در بیانات مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفته است. نگاه سطحی و منفعت طلبانه حقوق ملت را زیر پا می گذارد و تفکر لیبرال عدم توجه به بعد ماورایی انسان است که باید به آن توجه کرد. ما به نوع دیگری از حقوق انسان نگاه می کنیم و حقوق بشر از منظر اسلام، وجود اختلافی با حقوق بشر غربی دارد که به مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسی و انسان شناسی باز می گردد.

رئیس کمیته حقوق بشر مجلس شورای اسلامی ادامه داد: موضوع حقوق انسان است و اگر قرار باشد حقوق انسان به تمامی احقاق شود، باید انسان درست شناخته شود و ابزار آن نیز مهم است. آنچه در فلسفه سکولاریسم لحاظ می شود این است که ابعاد ماورایی انسان انکار می شود و تنها به بعد مادی توجه می شود. حاصل این فلسفه مکتب ماتریالیست و اومانیسم است که بعد مادی انسان توجه می کند که در این حالت حق ابعاد دیگر انسان لحاظ نمی شود.
 

وی تصریح کرد: اعلامیه جهانی حقوق بشر برداشت سکولار از فرهنگ یهودی و مسیح بود که این نگاه منفعلانه باعث می شود از نگاه کلی نگر خالی باشد. این نگاه پاسخگو نیست و نیاز به تغییر دارد. البته اگر کشورهای غربی به همین مفاد هم پایبند بودند وضعیت دنیا متفا‌ت از شرایط حاضر بود.

حقوق بشر اسلامی نگاه ویژه ای به حق دسترسی به عدالت برای همگان دارد
 

سیدمحمد ساداتی‌نژاد، رایزن حقوق بشر نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل در ژنو نیز گفت: اعلامیه حقوق بشر در ۳۱ سال گذشته تصویب شد و به آیه‌ای از سوره حجرات مزین است؛ در مقدمه این اعلامیه به مباحث دینی و مذهبی اشاره شده و در ۲۵ ماده آن ارزش‌هایی مثل برابری، حق زندگی افراد، حفظ حرمت افراد، حق ازدواج و تشکیل خانواده، برابری جنسیتی و... اشاره شده است.

وی ادامه داد: نکته ای که جا داشت در اعلامیه برجسته‌تر شود توجه به جنبه های زیست محیطی است و یا اینکه حق دسترسی به عدالت هایی از مشکلات بشر، حق حیات شرافتمندانه و ... نیاز به نگاه ویژه دارد. زمانی که مباحث پنجگانه اعلامیه را نگاه می کنیم، نکاتی مشخص می شود. جا داشت که برخی مواد این اعلامیه با هم ادغام می شد. 
 

ساداتی نژاد با بیان اینکه بخشی از مسایل بیانیه حقوق بشر جهانی در بیانیه اسلامی نیز ذکر شده، تاکید کرد: نگاه به چالش ها در مسیر نیز حائز اهمیت است. 

شبکه های اجتماعی بسیاری از حقوق انسان ها را نقض کرده

سید مهدی غمامی، رئیس اندیشکده حقوق بشر و شهروندی نیز در این نشست، اظهار داشت: شبکه های اجتماعی با چالش هایی مواجه هستند. در حال حاضر میلیاردها نفر کاربر شبکه های اجتماعی هستند و در ایران ۵۱ میلیون کاربر اینستاگرام هستند.  تقریبا به تعداد هر ایرانی یک شبکه اجتماعی وجود دارد و ایران با چالش خاصی در این زمینه مواجه هست و مواجه خواهد شد. در این زمینه یکی از مسائل مهم این است که مجموعه حق و شبکه اجتماعی باهم وجود دارد.

غمامی خاطرنشان کرد: شبکه اجتماعی در ظاهر در خدمت حق آزادی بیان و‌اطلاعات است اما در مقابل مجموعه قابل توجهی از انسان‌ها از جمله حق انتشار اطلاعات و آزادی بیان، داده کاوی قانونمند و حفظ اطلاعات شخصی افراد، فراموشی داده‌ها، احترام عقاید و مقدسات، اخلاق عمومی، محافظت کودکان در برابر برخی اطلاعات، پاسخگویی و تصحیح خبر و داده، دادخواهی، بسته‌ای از حق‌ها در شرایط اضطراری را نقض کرده است.

تحریم نقض حقوق بشر و حق حیات بشر است

محمدعلی بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان نیز به موضوع تحریم ها اشاره کرد و گفت: تحریم نقض حقوق بشر است و اولین حقی که در تحریم نقض می شود، حق حیات است و امروز ۸۲ درصد مواد غذایی ایران دچار اخلال شده است. استانداردهای زندگی، مسکن، خوراک، طب، بهداشت، آموزش و پرورش و ... نیز دچار مشکل شده است.
 

به گفته این استاد دانشگاه، حق فعالیت های اقتصادی و داشتن شغل نیز برای مردم ایران نقض شده است و در پی آن نیز توسعه پایدار در پی تحریم ها دچار مشکل شده است. 

وی تصریح کرد: هدف تحریم‌ها این است که به‌صورت دردناک رفتار دولت و ملت ایران تغییر پیدا کند؛ در بحث تحریم اقتصادی ۴ مزیت نسبت به اقدام نظامی است. هزینه و ریسک بالای اقدام نظامی در تحریم‌ها از بین می‌رود، کشورها و نهادها با اعمال تحریم اقدام جدی ندارند، کشورهای تحریم‌کننده از تبعات تحریم شانه خالی می‌کنند و مورد آخر اینکه در تحریم کسب درآمد برای تحریم‌کننده وجود دارد.

تعهدات حقوق بشری به تعهدات مثبت و منفی تقسیم شده

همچنین یاسر روستایی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: تعهدات حقوق بشری به تعهدات مثبت و منفی تقسیم شده که تعهدات مثبت حاوی یک بار ملی برای دولت ها همچون، آموزش، سلامت و ... هستند و سهمی از بودجه کشورها را به خود اختصاص می دهند.
 

وی افزود: افزایش سهمی از بودجه باعث کاهش سهم دیگر بخش ها می شود و هر هزینه غیر عادی سهم دیگر بخش ها را کاهش می دهد. اقتصادهای بزرگی مانند امریکا نیز وقتی درگیر جنگ و ترور می شوند واکنش آن در اقتصاد دیده می شود و تنها مختص ما نیست.

مفهوم حق با رنسانس و اومانیسم غرب شکل نگرفته است

مهدی شهابی عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان نیز در این برنامه گفت: یکی از چالش های اصلی که در تئوری پردازی با آن مواجه هستیم، موضوع  نداشتن شناخت دقیق از تحولات مفهوم حق است. برخی تحلیل ها ناشی از این است که دچار چالش هستیم.مفهوم حق با رنسانس و‌ اومانیسم غرب شکل نگرفته و پیش از آن هم با این مفهوم مواجه هستیم اما مفهوم آن در بطن ساختار اجتماعی معنا پیدا می‌کند.
 

وی افزود: اگر تاریخ تحولات را در نظر بگیریم مفهوم حق از خیلی قبل مطرح بوده است و در فلسفه یونان نیز سخنانی گفته شده است که منشا آن در بطن ساختار اجتماعی دنبال می شود. اگر مفهوم حق آزادی مطرح می شود، این حق مطلق نیست و باید توجه کرد که مشکل اصلی بشر در رنسانس نوعی مشکل در ساختار شبکه ای است. باید بین متافیزیک و واقعیت تعادل برقرار کرد.

در پایان این نشست که دکتر سید مجید تفرشی، معاون امور بین‌الملل ستاد حقوق بشر هم حضور داشت از سایت رستا، سایت جامع تخصصی در خصوص بحث حقوق بشر به نشانی ofoha.com و کتاب حقوق و بحران، مطالعه تطبیقی تدابیر دولت‌ها در وضعیت اضطراری کرونا به قلم محمدمهدی غمامی رونمایی شد.