روزهای کرونایی جهان برای کشورهایی که دچار تحریم های ظالمانه آمریکا شده اند مقابله با این ویروس را دچار مشکل کرده است. یکی از این کشورها ایران است. در برهه ای که دولت ها برای مقابله با کرونا تحت فشار هستند سازمان های نیابتی آمریکا هم بیکار ننشسته اند و برای کشورها یکی پس از دیگری بیانیه صادر می کنند، این درحالی است که آنها کمترین واکشی نسبت به تحریم کشورها از سوی آمریکای نداشته اند. ظاهرا این سازمان ها بازوی نیابتی آمریکا شده اند.
در همین باره با دکتر حمیدرضا غلامزاده، کارشناس دیپلماسی عمومی گفتگو کردیم.
نگاه متناقض سازمان های بین المللی در حوزه حقوق بشر درباره ایران را چه طور ارزیابی می کنید؟
مهمترین دلیل این تناقض در موقعیت ژئوپلیتیک ایران است. از طرفی ایران به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شده که برای کشورهای غربی و منافعشان تهدید به شمار می‌آید و از سوی دیگر، همین کشورها در این منطقه متحدانی دارند که هم به لحاظ راهبردی و هم به لحاظ اقتصادی برایشان نفع دارند. غربی‌ها و به خصوص آمریکا و متحدانش، رژیم صهیونیستی، از یک سو برای تضعیف ایران و از سوی دیگر برای استثمار اقتصادی، با کشورهای عربی منطقه متحد شده‌اند.
اما تناقض آنجا شکل می‌گیرد که این کشورها اتفاقا بدترین کارنامه‌ها در مسایل حقوق بشری و دموکراسی و امثالهم را دارند، ولی به عنوان ابزار سیاسی برای به اصطلاح قدرتهای غربی به کار می‌آیند. لذا با هیاهو استانداردهایی را تعیین می‌کنند که در خود آن جوامع هم اجرا نمی‌شود، در میان متحدانشان هم اجرا نمی‌شود و اما برای کشورهایی که می‌خواهند تحت فشار قرار دهند مورد توجه قرار می‌گیرند.
این سازمان ها با وجود تحریم های ظالمانه علیه ایران، تا کنون اقدام موثری برای فشار به ایالات متحده برای رفع تحریم هانکرده اند. ایا این سازمان در پوشش حقوق بشر اهداف دیگری را دنبال می کنند؟در حالی که عفو بین الملل با اپوزسیون ایرانی دائما در حال تبادل نظرات هستند، اپوزسیونی که بعضا خیانت بسیاری به مردم ایران کرده اند. اگر واقعا این سازمان حقوق بشری است، چرا در مقابل تحریم های امریکا و سخت شدن مقابله با کرونا سکوت کرده است؟
مساله اصلی نفوذ آمریکا و برخی کشورهای غربی در ساختارهای نهادهای بین‌المللی است. آمریکا رسما سازمان ملل را به کاهش بودجه و فشار مالی تهدید می‌کند. بر خلاف قوانین بین‌المللی، به هیات رسمی ایرانی و برخی کشورهای دیگر برای حضور در سازمان ملل روادید نمی‌دهد و به عبارتی گروکشی می‌کند؛ ولی این نهادها جسارت مقابله با زورگویی را ندارند. چرا که همین کشوهای غربی و به ویژه آمریکا تعمدا تلاش کرده‌اند جایگاه سازمان ملل متحد و نهادهای زیرمجموعه‌اش تضعیف شود.
ایالات متحده با خروج از یونسکو و شورای حقوق بشر بخشی از سازمان ملل متحد را تضعیف کرد و با نقض برجام و اعمال مجدد تحریم‌های یکجانبه بر خلاف قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، مهمترین بخش این سازمان یعنی همین شورای امنیت را تضعیف کرد. در چنین شرایطی طبیعی است که این نهادها از قدرت و تایثر کافی برخوردار نیستند و تنها زمانی ضریب می‌گیرند که در راستای منافع همان کشورهای غربی باشند.
علاوه بر موارد متعدد درباره ایران، ضعف این نهادهای بین‌المللی در جنگ یمن و سوریه و لیبی، و پیش از این در افغانستان و عراق و بوسنی و هرزگوین و... هم مشهود بوده است. اگر چه عفو بین الملل یا دیده‌بان حقوق بشر نهادهای غیردولتی به شمار می‌آیند، ولی عملا ابزار دست دولت‌های غربی برای استفاده از مسیری غیر از دیپلماسی رسمی برای فشار به کشورهای هدف هستند. لذا اساسا نباید آنها را به عنوان نهادهای رسمی در عرصه جهانی تلقی کرد و از طرفی هم باید نسبت به سیاسی‌کاری های این نهادها دقت مضاعف داشت.
با توجه به پاسخ شما، ایران چه طور می تواند برای رفع تحریم بدون کمک این سازمان ها اقدام کند؟پیشنهاد شما برای برون رفت ایران از زیر بار تحریم ها و درمان بیماران چیست؟
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک جبهه متفاوت از نظامهای سنتی بین‌المللی بعد از انقلاب عرض اندام کرده و اکنون باید بتواند از تمام ابزارهای خودش برای رفع مشکلات بهره‌برداری هوشمندانه کند. برخی از این هدف از طریق دیپلماسی عمومی و آگاه کردن افکار عمومی جهان از وضعیت تحریم‌ها و تاثیر آن بر مردم ایران و همچنین موانعی که برای مبارزه با کرونا به وجود می‌آورد حاصل می‌شود.
بخشی دیگر از طریق دیپلماسی رسمی فعال که با تعامل با کشورهای دیگر و به ویژه کشورهای همسایه باید بتوانند مشروعیت تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را به چالش بکشند و رخوت کشورهای دیگر برای شکستن تحریم‌ها را از بین ببرند.
همچنین در مقابل کمپین غربی‌ها برای تضعیف نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، جمهوری اسلامی باید با دیپلماسی پویا و با حفظ عزت ملی به دنبال تقویت این نهادها در راستای منافع ملی خود باشد.