به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ستادحقوق بشر،امیر بی‌پروا پژوهشگر حقوق بین‌الملل با اشاره به طرح دعوای ایران علیه آمریکا، اظهار داشت:به دنبال اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران دادخواستی به دیوان بین‌المللی دادگستری علیه آمریکا ارایه کرد.
وی با تاکید بر اینکه اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا نسبت به ایران خلاف عهدنامه مودت مصوب سال ۱۹۵۵ است،گفت:عهدنامه مودت ایران‌وآمریکا مشتمل بر۲۳ماده در موضوعات اقتصادی، کنسولی و روابط دوجانبه دو کشور است که در دعاوی کشورمان در دیوان بین‌المللی دادگستری این عهدنامه مستند صلاحیت دیوان از سوی طرفین بوده است.
بی‌پروا تصریح کرد:به موجب ماده ۲۱ عهدنامه مودت ایران و آمریکا هرنوع اختلافی برای اجرا و تفسیر معاهده درصلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری است. براین اساس،اعمال تحریم‌های آمریکا منجر به کاهش روابط بازرگانی،اخلال در مبادلات مالی و نهی دیگر کشورها در مبادلات اقتصادی و بازرگانی با ایران شد که همه این اقدامات با مفاد عهدنامه مذکور مغایرت دارد.
وی افزود:به دنبال طرح دعوای ایران علیه آمریکا در سال ۲۰۱۸، دیوان بر مبنای ماده ۴۱ اساسنامه‌اش دستور موقتی صادر کرد که این دستور موقت برای آمریکا از لحاظ حقوقی محدودیت‌هایی در اعمال تحریم ایجاد کرد. شکایت ایران علیه آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری و صدور دستور موقت از سوی دیوان با تاکید بر اینکه آمریکا هر نوع محدودیتی را بر صادرات دارو و وسایل پزشکی،مواد غذایی،تجهیزات مربوط به هوانوردی و امنیت پروازی مرتفع کند، صورت گرفت که هر نوع پرداخت مالی و نقل و انتقالات بانکی از شمول تحریم‌های آمریکا مستثنا شود.
این پژوهشگر حقوق بین‌الملل ادامه داد:این دستور دیوان که به موجب ماده ۴۱ اساسنامه الزام آور است، با توجه به محتوای آن یک حمایت قضایی بین‌المللی الزام آور از حقوق ملت ایران در برابر آمریکاست که از لحاظ حقوق بشری برجستگی خاصی دارد که در تاریخ حمایت قضایی بین‌المللی از حقوق بشر مورد توجه قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه در دستور موقت دیوان بر حقوق بنیادین بشری،چون حق بر غذا،حق بر سلامت و درمان تاکید شده است،عنوان کرد: این حقوق به موجب حقوق بین‌الملل عرفی وحقوق بین‌الملل بشرجزء حقوق الزام‌آور است و دولت‌ها نسبت به آنها براساس میثاق حقوق اقتصادی واجتماعی وفرهنگی متعددند و دیوان در این تصمیم با یک الزام قضایی آمریکا را از هر اقدامی که ناقض این حقوق بنیادین است، منع کرده واعلام کرده این محدودیت‌ها باید مرتفع شود.
بی‌پروا گفت:پس ازطرح دستور موقت دراکتبر ۲۰۱۸آمریکا ازعهدنامه مودت ایران وآمریکا خارج شد،هرچند این خروج پس از تقدیم دادخواست به موجب حقوق معاهدات خدشه‌ای به صلاحیت دیوان وارد نمی‌کند اما پس از دو سال درسپتامبر ۲۰۲۰جلسات استماع به دعوای ایران و آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری در حال برگزاری است که این جلسات از چند جهت اهمیت دارد.
وی صلاحیت رسیدگی دیوان به طرح دعوای ایران علیه آمریکا را از دو جهت دارای اهمیت دانست وگفت:اول اینکه؛ وکلای آمریکا استدلال‌های زیادی بر عدم صلاحیت دیوان مطرح می‌کنندکه با نص عهدنامه ۱۹۵۵ مغایرت دارد. اعمال تحریم مغایر با منافع ایران و تعهدات اقتصادی و بازرگانی دوطرف است که باعث خدشه به منافع ملی ایران برخلاف نص، موضوع و هدف عهدنامه مذکور است که این مبنای اعمال صلاحیت دیوان است.دوم؛ اعمال تحریم مانع برخورداری از یک سلسله حقوق بشری به صورت مستقیم و غیرمستقیم می شود. تحریم در انواع اولیه یا ثانویه مانع اصلی تجارت، مبادلات اقتصادی و بانکی است که جریان اقتصاد جهانی را متوقف و ملت‌ها را از دسترسی به احتیاجات محروم می‌کند.
وی افزود:صرف‌نظر از دستور موقت دیوان، اعمال تحریم‌های آمریکا دسترسی به غذا، امکانات پزشکی ودرمانی، تجهیزات فنی را با مشکل مواجه می‌کندکه این نقض حق‌های بشری مختلف مانندحق‌حیات،حق‌سلامت، حق‌غذا، حق‌مالکیت، حق‌تعیین سرنوشت به صورت مستقیم و غیرمستقیم است.
وی درپایان گفت:رسیدگی به این دعوی جدا از اهمیت صلاحیت و اعتبار موضوع در حقوق بین‌الملل معاهدات به دلیل توجه به غیرحقوقی بودن یک جانبه‌گرایی،از جهت محکوم‌کردن نقایض حقوق‌بشری درعرصه بین‌المللی واینکه تحریم‌های یک‌جانبه خلاف حقوق بشر است و در حقوق بین‌الملل محکوم هستند، اهمیتی دوچندان دارد.