عطیه قشونی معتقد است لایحه «صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» با جرم انگاری خشونت در حوزه عمومی و خصوصی، زمینه های پیشگیری از خشونت را در جامعه فراهم می سازد و منجر به تحکیم مبانی خانواده و جلوگیری از خشونت علیه زنان می‌شود.
پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر - افسانه شیپوری: لایحه «صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» که قوه قضائیه آن را به دولت ارسال کرد، نکات برجسته قابل توجهی را دربردارد. این لایحه نگاهی ویژه به حفظ حقوق زن و مرد با تأکید بر تحکیم مبانی خانواده دارد. لایحه مذکور در سال ۹۶ در دولت تدوین اما به علت سبقه قضایی به قوه قضاییه ارجاع شد. پس از آن‌که آیت‌الله رئیسی، ریاست قوه قضائیه را بر عهده گرفت حدود ۶ ماه نشست های فشرده‌ای با حضور نمایندگان مجلس و کارشناسان حوزه های مختلف برگزار کرد که ماحصل آن لایحه جدید ارسال شده از سوی دستگاه قضا به دولت است. البته در این زمینه موافقان و مخالفانی وجود دارد که هر کدام استدلال‌هایی را بیان می کنند .
عطیه قشونی، رئیس مؤسسه «صیانت از حقوق زنان» و یکی از برندگان پنجمین جایزه حقوق بشر اسلامی در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر ، لایحه صیانت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت را یکی از اقدامات مثبت دستگاه قضا برمی شمارد و می گوید : لایحه جدید با جرم انگاری خشونت در حوزه عمومی و خصوصی، زمینه های پیشگیری از خشونت را در جامعه فراهم می سازد و منجر به تحکیم مبانی خانواده و جلوگیری از خشونت علیه زنان می‌شود.
متن کامل لایحه ارسالی از سوی دستگاه قضا به دولت را اینجا بخوانید.
در ادامه مشروح این گفتگو را از نظر می گذرانید .
ارزیابی شما از ضرورت شکل‌گیری این لایحه چیست؟ چه تأثیراتی در تقویت جایگاه حقوقی زنان دارد، آیا خلاء های موجود در خصوص حقوق و امنیت زنان در جامعه را تأمین می کند؟
در خصوص لایحه «صیانت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» رویکردهای متفاوتی وجود دارد. ضرورت شکل‌گیری لایحه مذکور از افزایش آمارهای خشونت علیه زنان در سال های اخیر نشأت می گیرد، چراکه خشونت چه در محیط‌های عمومی و چه از انواع خشونت خانگی، عمومأ توسط مردان صورت می‌گیرد.
بنابراین زنان و فعالان این حوزه در چارچوب‌های مختلف تلاش کرده‌اند تا مصادیق خشونت علیه زنان و راهکارهای حمایتی از زنان خشونت دیده را تبدیل به طرح‌ها، پیشنهادها و لوایح عملیاتی کنند که «لایحه تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» از آن جمله می‌باشد.
نکته حائز اهمیت این مسأله است که خشونت‌های وارده بر زنان در جامعه منجر به تزلزل نقش زنان در خانواده به ویژه نقش مادری آنان می‌شود. به طور کلی حمایت از زنان در برابر خشونت فی‌نفسه امر مطلوبی است و کسی در آن تردید ندارد، چراکه زنان از نظر فیزیکی و روحی به خاطر ویژگی‌های خاصی که دارند، نیازمند حمایت هستند. در قوانینی که تاکنون در خصوص زنان وضع شده است قانونی به صراحت و روشنی در مورد خشونت زنان، راهکارهای رفع خشونت، اقدامات قانونی و ضمانت های اجرایی آن وضع نشده و خلاء چنین قانونی به وضوح مشاهده می‌شود و این لایحه با جرم انگاری خشونت در حوزه عمومی و خصوصی، زمینه های پیشگیری از خشونت را در جامعه فراهم می سازد و منجر به تحکیم مبانی خانواده و جلوگیری از خشونت علیه زنان می‌شود. این لایحه همچنین در موارد اشتغال زنان، بحث کاهش ساعت کاری و دورکاری بانوان ورود پیدا کرده است و درخصوص تشدید مجازات اسیدپاشی و حمایت از زنان خشونت دیده در مراکز درمانی و قضایی نیز گام های مثبتی برداشته است.
محتوای لایحه نشان می‌دهد که تقویت نهاد خانواده، تأمین حقوق زنان به منظور حفظ کرامت و امنیت آنان، پیشگیری از خشونت علیه زنان، حمایت از زنان قربانی در معرض خشونت، افزایش سطح آگاهی جامعه در خصوص خشونت علیه زنان و راه‌های مقابله با آن از اهداف این لایحه می‌باشد. این لایحه که شامل سه بخش بازدارندگی، حفاظتی و حمایتی است، به ضرورت تأمین امنیت جانی زنان در برابر خشونت به خصوص در برابر خشونت خانگی اشاره دارد.
به نظر می‌رسد که تصویب این لایحه توسط مجلس و تبدیل شدن آن به قانون و سپس اجرایی شدنش توسط دولت، سازمان‌ها و نهادهای مربوطه می‌تواند گام بزرگی در راستای حمایت از زنان در برابر خشونت باشد. خشونتی که جان و زندگی زنان را در معرض خطر قرار می‌دهد.
برخی از مخالفان معتقدند این لایحه یک سویه است و حقوق مردان در آن تضعیف شده، شما چه تحلیلی در این رابطه دارید؟
برخی از منتقدان این لایحه را به تضعیف جایگاه مردان در خانواده و اجتماع تعبیر کردند، اما باید توجه داشت که این جرم انگاری در مواجه با خشونت شوهر است و اتفاقأ بدرفتاری‌ها و آزارهای مردان را نسبت به زنان محدود خواهد کرد و بدین ترتیب موجبات امنیت جانی و بدنی زنان را در خانواده فراهم می‌نماید که البته می‌تواند آثار مثبتی بر احیای سلامت خانواده و زنان داشته باشد.
از آنجایی که زنان به خاطر نوع جنسیتشان آسیب پذیرتر هستند و نقش آنان در نهاد خانواده بسیار مهم است، نیازمند حمایت‌های قضایی خاص و ویژه می‌باشند که این مسأله تضییع حقوق مردان تلقی نمی‌شود. این لایحه در واقع حمایت از حقوق زنان در مقابل هر گونه رفتار ناشایست مردانی است که به هر دلیل قصد سوء دارند و قاعدتأ نباید در خصوص احقاق حقوق سایر مردان نظری داشته و یا به صراحت از آنان تمجیدی نمایند.
طبق گفته شما اصلی‌ترین هدف ریاست قوه قضائیه از صدور این لایحه حفظ کیان خانواده و حقوق زنان بوده، آیا معتقدید مطالبات زنان با تبدیل این لایحه به قانون اجرایی می‌شود؟
با توجه به نبود نگاه جامع قانون در ایران یا سکوت قانون در برخی موارد در خصوص خشونت‌های مختلف علیه زنان و از سوی دیگر کامل بودن دین مبین اسلام و توجه به نکات دقیق احکام اسلام در این موضوع، این لایحه با دیدی باز و با نگاهی جامع به حمایت از حقوق زنان در برابر انواع آسیب های مختلف پرداخته و خلاءهای قانون را نیز جبران کرده است. همچنین وظایف تمامی دستگاه ها برای حفظ صیانت و کرامت زن دیده شده است.
باید توجه داشت که برای تأمین امنیت زنان به‌صورت اجتماعی در مواردی خلاء قانونی داشتیم که نیاز به جرم انگاری بود. تأمین امنیت تمام اقشار جامعه باید اولویت اول قانون‌گذار باشد. بنابراین طرح این لایحه بنا به نیاز جامعه ایران و حمایت بیشتر از زنان مطرح شده است. در ایران موضوع عدم حمایت کافی قانون از زنان همواره محل مناقشات بسیاری بوده است. بخشی از این مشکلات به مسائل فرهنگی و اجتماعی برمی‌گردد؛ مسائلی که ریشه در نگاه سنتی دارد.
بنابراین از آنجایی که ریاست محترم قوه قضاییه به حفظ حقوق زنان نگاه ویژه ای داشته اند، ایشان صدور این لایحه را دستورکار خود قرار داده اند و طرح وتصویب این لایحه با مشارکت و همکاری سازمان‌های غیردولتی ، مردم‌نهاد و با همکاری فعالان و کنشگران حوزه زنان در آن‌ها، قطعأ بخش بزرگی از مطالبات زنان را پاسخ خواهد داد.
غربی ها همواره در حوزه حقوق بشری مدعی‌اند که نظام اسلامی به حقوق زنان بی توجه است، تصویب این لایحه چه تأثیری در ارتقاء جایگاه زنان کشورمان در جامعه بین المللی دارد؟
از نظر جمهوری اسلامی ایران حقوق بشر و حقوق زنان باید با استناد به ارزش های فرهنگی بومی و اندیشه های اسلامی تعریف و تفسیر گردد. تصویب قوانین حمایتی زنان از جمله تصویب این لایحه علاوه بر اینکه مزایای بسیاری برای زنان در داخل کشور دارد، قطعأ بر چهره بین المللی ایران در مجامع حقوق بشری تأثیر مثبتی خواهد داشت. با توجه به اینکه در سال های اخیر اتهامات زیادی در خصوص نقض حقوق زنان در ایران از سمت کشورهای غربی مطرح است، به نظر می‌رسد ارتقای حقوق زنان در داخل، پیامدهای بین المللی نیز به همراه خواهد داشت و از فشارها و محدودیت های بین المللی به بهانه حقوق بشر کاسته خواهد شد. ایران می تواند از این فرصت به عنوان اقدامی در جهت همراهی و همکاری با معیارهای حقوق بشر بین المللی و حقوق زنان بهره ببرد و اعتبار جهانی خود را در مجامع حقوق بشری افزایش دهد.